Σύμφωνα με τους γενετιστές είμαστε ¨κείμενα” γραμμένα με τα γράμματα τουDNA. Μπορούμε να φανταστούμε το ανθρώπινο γονιδίωμα σαν ένα τεράστιο βιβλίο που αποτελείται από 23 κεφάλαια, όσα και τα ζεύγη των χρωμοσωμάτων, τα οποία περιέχουν προτάσεις φτιαγμένες από 3 δισεκατομμύρια ζεύγη νουκλεοτιδικών βάσεων. Αν και η πληροφορία φαίνεται τεράστια, στην πράξη δεν ξεπερνά το 1,5 GB. Ωστόσο, το σύνολο του ανθρώπινου οργανισμού που αποτελείται από 40 τρισεκατομμύρια κύτταρα αντιστοιχεί σε ψηφιακή πληροφορία 40 zetabytes, όσες δηλαδή θα είναι οι ψηφιακές πληροφορίες όλου του πλανήτη περίπου το 2020.
Αρκετά με τους αριθμούς. Οι ερευνητές κατάφεραν να “τυπώσουν” το βιβλίο του ανθρώπινου γονιδιώματος στα τέλη του 2000 και σχεδόν αμέσως άρχισαν να πειραματίζονται με αλλαγές λέξεων. Η τεχνολογία που είναι γνωστή ως “genome editing” επιτρέπει στους γενετιστές να διαμορφώσουν συγκεκριμένα γονίδια, περιλαμβάνοντας πλέον και λέξεις που δεν υπήρχαν στο αρχικό λεξιλόγιο.
Στη συνέχεια με απλό σχετικά τρόπο, μπορούν να παράγουν έμβια όντα, τα κύτταρα των οποίων έχουν το πειραγμένο κείμενο. Σύμφωνα με τους γενετιστές, όλα αυτά γίνονται για καλό σκοπό, όπως η καταπολέμηση ασθενειών που βασανίζουν τους ανθρώπους, η βελτίωση της ανθεκτικότητας φυτών και ζώων και η ταχύτερη ανάπτυξή τους, ώστε να αντιμετωπιστεί το πρόβλημα της πείνας και η βελτίωση του ανθρώπινου είδους προς το επόμενο βήμα εξέλιξης. Το τελευταίο δεν το διαφημίζουν ιδιαίτερα, αλλά αρκετές έρευνες έχουν ήδη εστιάσει σε αυτόν τον τομέα.
Θεωρητικά θα έπρεπε να κοιμόμαστε ήσυχοι, αλλά για κάποιο λόγο 10 επιστήμονες του κλάδου μας τάραξαν αυτήν την ησυχία, δημοσιεύοντας μια επιστολή στο Science, στην οποία ζητούν μέσες άκρες κάποιος να φτιάξει ένα ρυθμιστικό πλαίσιο για τη δράση τους.
Η ανησυχία των 10 έχει να κάνει με το γεγονός ότι ολοένα και περισσότερα τροποποιημένα είδη, αφήνονται ελεύθερα στη φύση, αλλά και με το γεγονός ότι οι νέες μέθοδοι του genome editing επιτρέπουν πολυπλοκότερες αλλαγές με ευκολότερο τρόπο. Όλοι μας έχουμε γνώση για τα γενετικά τροποποιημένα τρόφιμα, ωστόσο, πρόσφατα οι επιστήμονες έκαναν κάποιες μετατροπές σε κουνούπια, τα οποία σκέφτονται να αφήσουν ελεύθερα για να καταπολεμήσουν την ελονοσία. Όπως ισχυρίζονται οι ίδιοι δεν πρόκειται για κάτι διαφορετικό από αυτό που συμβαίνει με τα φυτά, τα οποία τροποποιούνται για να είναι περισσότερο ανθεκτικά σε αρρώστιες. Ωστόσο, οι ανήσυχοι γενετιστές πιστεύουν ότι κάποια γονίδια μπορεί να ξεφύγουν από τον έλεγχο και να επηρεάσουν μεγάλους πληθυσμούς φυτών, ζώων και εντόμων. Όσο ταχύτερα αναπαράγεται ένας οργανισμός, τόσο μεγαλύτερες είναι οι πιθανότητες να “διαρρεύσουν” τα τροποποιημένα γονίδια του, τα οποία στη συνέχεια θα ακολουθήσουν τη δική τους εξελικτική πορεία. Αυτό το τελευταίο είναι που δημιουργεί και τις περισσότερες ανησυχίες, αν και στο κείμενο γίνεται και αναφορά για πειραγμένα γονίδια που πιθανώς θα έχουν σκοπό να καταστρέψουν τους οργανισμούς που θα τα ενσωματώνουν στο DNA τους.
Το κείμενο που δημοσιεύτηκε κλείνει ως εξής:
“For emerging technologies that affect the global commons, concepts and applications should be published in advance of construction, testing, and release. This lead time enables public discussion of environmental and security concerns, research into areas of uncertainty, and development and testing of safety features. It allows adaptation of regulations and conventions in light of emerging information on benefits, risks, and policy gaps. Most important, in the case of gene drives, lead time will allow for broadly inclusive and well informed public discussion to determine when and how gene driver should be used.”
του Γιάννη Μουρατίδη