Στα τέλη του 15ου αιώνα ένα μεγάλο κομμάτι της χερσαίας και θαλάσσιας επιφάνειας της Γης ήταν ακόμα άγνωστο στο σύνολο της ανθρωπότητας. Ο Χριστόφορος Κολόμβος, ύστερα από 7 χρόνια παραμονής στην Ισπανία, περιμένοντας να δημιουργηθεί το κατάλληλο θεσμικό πλαίσιο και να βρεθούν οι οικονομικοί πόροι για τις εξερευνήσεις του, κατάφερε τελικά να ξεκινήσει το πρώτο του ταξίδι τον Αύγουστο του 1492 και να φτάσει τον Οκτώβριο του ίδιου έτους στις Μπαχάμες.
Σήμερα, η ανθρωπότητα, με τη βοήθεια γρήγορων και ανθεκτικών μέσων μεταφοράς και των δορυφόρων, έχει καταφέρει να εξερευνήσει το μεγαλύτερο μέρος της χερσαίας και θαλάσσιας επιφάνειας της Γης. Πλέον, ο ενθουσιασμός των πρωτοπόρων εξερευνητών έχει στραφεί στο βυθό της θάλασσας, όπου οι συνθήκες είναι πολύ πιο δύσκολες από μια πεζοπορία στην Ανταρκτική ή μια ανάβαση στο Έβερεστ.
Και όμως για κάποιους φαίνεται ότι αυτό δεν είναι αρκετό. Η πρώτη εμπορική πτήση της SpaceX τον Μάιο του 2012, δημιούργησε μια αναστάτωση στον τομέα της διαστημικής βιομηχανίας, η οποία ήταν και παραμένει συντονισμένη κυρίως με τη συχνότητα των κυβερνητικών διαστημικών προγραμμάτων. Δεν είναι τόσο ότι ηSpaceΧ έκανε άμεσα κάτι ριζοσπαστικό, όπως για παράδειγμα να στείλει έναν άνθρωπο στη Σελήνη, κάτι που έχει να γίνει από το 1969 με την αποστολή Apollo 11της NASA. Η διαφορά βρίσκεται κυρίως στο όραμα της εταιρείας και στην ταχύτητα που κινείται προς αυτό.
Ο Elon Musk, ιδρυτής της Space X, μαζί με αρκετούς ακόμα entrepreneurs, όπως οJeff Bezos και ο Richard Branson που γιγαντώθηκαν μέσα από προηγούμενες επιχειρηματικές τους επιτυχίες, έχουν πλέον αρκετούς οικονομικούς πόρους από δικά τους κεφάλαια και από κεφάλαια επενδυτών που τους εμπιστεύονται για να τροφοδοτήσουν τις εξελίξεις με ταχύτερο ρυθμό σε σχέση με αυτόν που πέτυχαν οι κυβερνήσεις από τη δεκαετία του 60 μέχρι σήμερα.
Οι έρευνες που γίνονται στα εργαστήρια εταιρειών, όπως οι SpaceX, Skybox, Planet Labs και Virgin Galactic, εστιάζουν σε τεχνολογίες που θα οδηγήσουν σε άλματα εξέλιξης όσον αφορά το κόστος, την ταχύτητα και την ασφάλεια μιας διαστημικής αποστολής.
Το ενδιαφέρον από αυτήν τη αναγεννησιακή φάση της διαστημικής βιομηχανίας είναι ότι τα παραδοσιακά ονόματα, όπως η Boeing, αποφεύγουν να βρίσκονται στα φώτα της δημοσιότητας. Ωστόσο, αυτή είναι μια αντίθεση σε σχέση με το γεγονός ότι το πιο πρόσφατο συμβόλαιο που υπέγραψε η NASA για επανδρωμένες αποστολές στο Διεθνή Διαστημικό Σταθμό, δίνει 4,2 δισεκατομμύρια δολάρια στην Boeing και μόλις 2,6 δισεκατομμύρια δολάρια στη SpaceX.
Το R&D στον τομέα της διαστημικής βιομηχανίας απαιτεί μεγάλα αποθέματα οικονομικών πόρων. Κάποιες εταιρείες αισιοδοξούν ότι η απόσβεση θα έρθει από το διαστημικό τουρισμό. Όμως, το δυστύχημα στη δοκιμαστική πτήση της Virgin Galacticτον περασμένο Οκτώβριο, το οποίο είχε ως αποτέλεσμα την καταστροφή του πρωτοτύπου SpaceShipTwo και την απώλεια μιας ανθρώπινης ζωής, δείχνει ότι τα λόγια μπορεί να είναι μεγάλα, αλλά τα έργα θέλουν το δικό τους ρυθμό.
Έχουμε ακούσει πολλά τον τελευταίο καιρό. Επανδρωμένες αποστολές στον Άρη, εξόρυξη ορυκτών από αστεροειδείς και ένα Kickstarter project για τη λήψη δειγμάτων από το υπέδαφος του Νότιου Πόλου της Σελήνης, το οποίο κατάφερε να μαζέψει περίπου 1 εκατομμύριο δολάρια.
Ωστόσο, η πραγματικότητα είναι ότι τα έσοδα προέρχονται ακόμα σε πολύ μεγάλο ποσοστό από πιο συνηθισμένα projects, όπως η εκτόξευση δορυφόρων, η συντήρηση του Διεθνή Διαστημικού Σταθμού και κάποιες ερευνητικές αποστολές στο ευρύτερο ηλιακό σύστημα.
“Όσοι πολιτισμοί δεν επεκτείνονται στο διάστημα εξαφανίζονται” έχει πει μεταξύ άλλων ο Carl Sagan. Αν δεχτούμε την άποψη του, θα πρέπει να νιώθουμε ενθουσιασμό και ίσως περηφάνια που ζούμε αυτήν την περίοδο των μεγάλων οραμάτων. Δεν είναι εύκολο, γιατί παράλληλα η ματιά μας πέφτει σε δισεκατομμύρια ανθρώπους που αντιμετωπίζουν προβλήματα, τα οποία απειλούν ακόμα και την επιβίωση τους. Ωστόσο, αν κοιτάξουμε στο φως και μετά κλείσουμε τα μάτια μας, αυτό που βλέπουμε είναι φως. Και έχουμε ανάγκη το φως για να προχωράμε.
Γιάννης Μουρατίδης