Η τεχνολογία έχει δημιουργήσει αντιπαραθέσεις ακόμα και σε τομείς που τα πλεονεκτήματά της είναι ξεκάθαρα. Οπότε, είναι φυσικό σε ένα χώρο χωρίς σαφή όρια και διαδικασίες, όπως η τέχνη, οι αντιπαραθέσεις να είναι εντονότερες και συχνά πιο δημιουργικές.
Πρακτικά, δεν υπάρχει καλλιτεχνικός τομέας που δεν έχει δεχτεί την επίδραση της ψηφιακής τεχνολογίας. Στα 76 του χρόνια, ο David Hockney, ένας βρετανός καλλιτέχνης που είναι γνωστός κυρίως για τις ελαιογραφίες του, επέλεξε το iPadως βασικό εργαλείο έκφρασης και ήδη αρκετές ψηφιακές δημιουργίες τουεκτίθενται σε γνωστά μουσεία.
Ένας τομέας που συντελείται μια επανάσταση είναι αυτός του κινηματογράφου. Η κινηματογραφική βιομηχανία των ΗΠΑ είναι ένας από τους πιο ένθερμους χρήστες της ψηφιακής τεχνολογίας, η οποία αξιοποιείται στην παραγωγή με τη δημιουργία εντυπωσιακών οπτικών εφέ, την αντικατάσταση κομπάρσων και ηθοποιών και την δημιουργία πλήρως ψηφιακών ταινιών. Η χρήση της ψηφιακής τεχνολογίας έχει επιπλέον επιτρέψει τη δημιουργία μιας ψηφιακής αλυσίδας από την παραγωγή μέχρι το θεατή.
Στο αντίθετο άκρο βρίσκεται η ποίηση και η συγγραφή βιβλίων ή άρθρων. Αν και το συγκεκριμένο άρθρο γράφεται σε έναν υπολογιστή, δεν μπορούμε να θεωρήσουμε ότι η τεχνολογία έχει επηρεάσει ουσιαστικά το χαρακτήρα του. Και πάλι όμως σε μια ακραία σκέψη, θα μπορούσαμε να υποθέσουμε ότι το άρθρο θα ήταν διαφορετικό αν είχε γραφτεί σε χαρτί. Θα μπορούσε να είναι για παράδειγμα πιο προσεγμένο, επειδή η δυσκολία διόρθωσης θα ανάγκαζε το γράφοντα να προσέχει περισσότερο τη διατύπωση των σκέψεων του.
Ένα θέμα που απασχολεί αρκετούς ανθρώπους του πνεύματος είναι η επιβίωση του έργου τους από μια ψηφιακή καταστροφή. Και δεν φανταζόμαστε μόνο μια ηλιακή καταιγίδα που θα μπορούσε να καταστρέψει μεγάλο ποσοστό των ψηφιακών δεδομένων στον πλανήτη, αλλά κάτι πιο απλό, όπως η αστοχία ενός σκληρού δίσκου ή η ασυμβατότητα ενός ψηφιακού αρχείου με νεότερα συστήματα ανάγνωσης. Πρόσφατα, ένας γνωστός διαπίστωσε ότι δεν μπορούσε πλέον να αναπαράγει ερασιτεχνικά φιλμάκια που είχε αποθηκεύσει σε CD και τώρα είναι σε φάση αναζήτησης παλιού CD-ROM για να μπορέσει να τα αντιγράψει σε ένα USB stick. Ωστόσο, δεν αποκλείεται το ενδεχόμενο,τα CD του να έχουν καταστραφεί από υγρασία ή κάποια άλλη αιτία.
Το Βατικανό πρόκειται να ξοδέψει εκατομμύρια ευρώ για να ψηφιοποιήσει την πολύτιμη βιβλιοθήκη του, όμως πόσοι από τους καλλιτέχνες αποφασίζουν να επενδύσουν στη μετατροπή των ψηφιακών τους αρχείων σε αναλογικά. Τα τελευταία 15 χρόνια, οι φωτογραφίες μου έχουν μόνο ψηφιακή υπόσταση, γεγονός που με υποχρεώνει να συντηρώ τουλάχιστον δύο backup.
Πρόσφατα, επισκέφθηκα το ψηφιακό μουσείο του Γεώργιου Ιακωβίδη στη Μυτιλήνη. Ωραία προσπάθεια, αλλά κατά τη γνώμη μου αποτυχημένη όσον αφορά την προβολή του έργου του. Οι ψηφιακές αναπαραστάσεις των πινάκων του δεν είχαν καμία σχέση χρωματικά με τις ελαιογραφίες.
Οι παλαιότεροι που έχουν ασχοληθεί κυρίως με το Desktop Publishing θα θυμούνται το ακρωνύμιο WYSIWYG (What You See Is What You Get). Η αγωνία των δημιουργών ήταν η πιστή αναπαράσταση των χρωμάτων που είχαν επιλέξει στην οθόνη με αυτά που τελικά θα φαίνονταν στην εκτύπωση. Οπότε, ένα ερώτημα είναι αν η εικόνα ενός πίνακα του Θεοτοκόπουλου σε υπερυψηλή αναλυση δημιουργεί την ίδια εμπειρία με αυτήν που θα είχαμε αν βλέπαμε τον πίνακα. Η άποψη μου είναι ότι η εμπειρία δεν είναι ίδια, αλλά είναι πολύ καλύτερη από το να μην είχα δει καθόλου τον πίνακα. Η τεχνολογία δίνει τη δυνατότητα σε περισσότερους ανθρώπους να έρθουν πιο κοντά στην τέχνη και να γίνουν εκτός από θεατές και δημιουργοί. Επίσης, έχει συντελέσει σημαντικά στη δημιουργία συνεργατικών καλλιτεχνημάτων (collaborative art), μια νέα μέθοδο έκφρασης σχεδόν άγνωστη πριν από μια 20ετία.
Ο William Gibson στο βιβλίο του “Νευρομάντης”, προβλέπει ότι οι έχοντες πλούτο, θα ξοδεύουν μεγάλα ποσά για να απολαμβάνουν αναλογική τέχνη. Τα τελευταία χρόνια παρατηρούμε μια αναβίωση των φίλων του βινυλίου. Και μετά τις αποκαλύψεις του Snowden, σε κάποια γραφεία κυβερνητικών υπηρεσιώνεπιστρέφουν οι γραφομηχανές.
Οπότε είναι πιθανό να γινόμαστε μάρτυρες αλλαγών που θα οδηγήσουν σε μια νέα κατάσταση ισορροπίας.
του Γιάννη Μουρατίδη