Αυτός είναι ο τίτλος της ελληνικής έκδοσης του βιβλίου “Machine Man” του Max Barry (Εκδόσεις Καστανιώτη). Το βιβλίο μιλάει για έναν επιστήμονα, ο οποίος χάνει το πόδι του σε ένα ατύχημα και βλέπει σε αυτό το συμβάν μια ευκαιρία για να πετύχει την απόλυτη αυτοβελτίωση.
Ο Tim Ferriss είναι ένας body hacker. Το βιβλίο του “The 4-Hour Body” (http://www.fourhourworkweek.com/blog/#) είναι ένας οδηγός βελτίωσης του σώματος και των λειτουργιών του, ο οποίος βασίστηκε σε επιστημονικά δεδομένα, άλλα και πειράματα που έκανε ο συγγραφέας στον εαυτό του. Ενώ ο μέσος άνθρωπος θα κάνει μια εξέταση αίματος το χρόνο για να πάρει μια εικόνα των δεικτών υγείας, ο Tim Ferriss παρακολουθούσε κάποιους από τους δείκτες αυτούς σε πραγματικό χρόνο, με στόχο να ρυθμίζει τη διατροφή και την άσκησή του με τέτοιο τρόπο ώστε να διατηρεί τους δείκτες στα βέλτιστα επίπεδα.
Τέσσερα χρονιά μετά την έκδοση του “The 4-Hour Body”, μια μεγάλη ποικιλία ηλεκτρονικών συσκευών, προσφέρει στο ευρύ καταναλωτικό κοινό τη δυνατότητα να αξιολογεί την κατάσταση των σωματικών λειτουργιών σε πραγματικό χρόνο. Το Fitbit, μια από τις συσκευές αυτές, ενώ στην αρχική της έκδοση ήταν ένας απλός βηματομετρητής, τώρα μπορεί να μετρά, καρδιακούς παλμούς, διάρκεια ύπνου και να συνδυάζει τα δεδομένα για να δημιουργεί μια εικόνα της δραστηριότητας και της ευζωίας του κατόχου της. Κάποιες άλλες συσκευές, όπως το LifeWatch (http://digi1.gr/blog/article/400), μπορούν επιπλέον να μετρούν στρες, θερμοκρασία σώματος, γλυκαιμικό δείκτη και κατανάλωση οξυγόνου.
“Δεν μπορείς να βελτιώσεις ό,τι δεν μπορείς να μετρήσεις” θα λέγαμε παραφράζοντας λίγο μια από τις πρώτες φιλοσοφίες του management. Υπάρχει μια αλήθεια σε αυτή τη φράση, αλλά και ένας κίνδυνος. Η αλήθεια είναι ότι αν δεν μας αρέσει η ιδέα να πάθουμε ξαφνικά μια καρδιακή ανακοπή, ακόμα και αν κάνουμε υγιεινή ζωή, καλό είναι κατά καιρούς να μετράμε τους δείκτες χοληστερίνης και τριγλυκεριδιων στο αίμα. Όμως γιατί χρειάζεται να ξέρουμε ακριβώς τον αριθμό των βημάτων που κάναμε στη διάρκεια της μέρας η το ισοζύγιο των θερμίδων που πήραμε και καταναλώσαμε κάθε ώρα;
Θυμάμαι σε μια ομιλία γνωστού Έλληνα διατροφολόγου κάποιον από το κοινό να ρωτά λίγο ειρωνικά πόση ώρα θα χρειαστεί να περπατήσει για να κάψει μια μερίδα παϊδάκια με τηγανιτές πατάτες. Όταν η απάντηση που πήρε ήταν “δεν μιλάμε για ώρες άλλα για μέρες”, το αρχικό χαλαρό του ύφος πήρε μια πιο σκοτεινή απόχρωση.
Η άποψή μου είναι ότι για όσους δεν κάνουν πρωταθλητισμό, είναι μάλλον άσκοπο να μετατρέπουν την καθημερινή τους ζωή σε αγώνα πρωταθλήματος. Επίσης, δεν θεωρώ ότι μπορεί μια ηλεκτρονική συσκευή να καθορίζει την ευζωία μας, βασισμένη σε μέσους όρους ευζωίας πληθυσμών που ζουν σε διαφορετικά περιβάλλοντα, με διαφορετικές διατροφικές συνήθειες και διαφορετική φιλοσοφία ζωής. Από την άλλη βέβαια, δεν αποκλείεται το ενδεχόμενο μια καθημερινή προσπάθεια επίτευξης μετρήσιμων στόχων να δημιουργεί ευχαρίστηση σε κάποιους. Μάλλον σε αυτούς άλλωστε απευθύνονται και οι κατασκευαστές των παραπάνω συσκευών.
Ωστόσο αυτή είναι η κορυφή του παγόβουνου. Η μηχανοποίηση του ανθρώπου περπατά ήδη σε διαδρομές που ξεφεύγουν από το στόχο της ευζωίας και αγγίζουν αυτόν μιας υπεράνθρωπης ύπαρξης. Τα Google Glass, εφοδιασμένα με το κατάλληλο λογισμικό θα έχουν σύντομα τη δυνατότητα να αναγνωρίζουν συναισθήματα (http://thenextweb.com/apps/2014/03/06/emotients-face-tracking-google-glass-app-can-identify-mood-people-around/#!zjaJm). Αυτό μπορεί να μην ακούγεται και τόσο υπεράνθρωπο, αλλά είναι για κάποιον που είναι συναισθηματικά “ανάπηρος”. Δεν αποκλείεται στο μέλλον με μια άλλη προσθήκη τα Google Glass να δίνουν στον κάτοχο τους μικροσκοπική η τηλεσκοπική όραση. Η νέα γενιά ρομποτικών τεχνητών μελών είναι πολύ πιθανό να ξεπεράσει κάποια στιγμή σε δυνατότητες τα φυσικά μέλη. Ήδη, έχουν γίνει δοκιμές εξωσκελετού που υποβοηθά έναν άνθρωπο να σηκώνει βαρύτερα αντικείμενα σε σχέση με αυτά που του επιτρέπει η φυσική του δύναμη (http://www.youtube.com/watch?v=GUMg4KADC0E). Ίσως στο πιο μακρινό μέλλον τα τεχνητά όργανα που θα παράγονται από 3D εκτυπωτές, όπως ένα συκώτι η μια καρδιά, να έχουν καλύτερες “επιδόσεις” από τα αντίστοιχα φυσικά.
Η φυσική εξέλιξη ήταν μέχρι τώρα η βασική οδός αυτοβελτίωσης των έμβιων οργανισμών. Όπως φαίνεται όμως υπάρχουν πλέον κάποιοι που τη βρίσκουν αργή.
Γιάννης Μουρατίδης