Η μετάβαση στις ψηφιακές δημόσιες υπηρεσίες είναι ένα έργο που βρίσκεται ακόμα στα πρώτα του βήματα και αυτό δεν αφορά μόνο την χώρα μας.
Η φράση “Πέντε καρέκλες, ένας εργαζόμενος” ειπώθηκε με παράπονο από ένα συνταξιούχο δημόσιο υπάλληλο που χρειάστηκε να πάει για μια δουλειά στην εφορία. Αρκετοί άλλοι στο άκουσμά της, ίσως νιώθουν μια ανακούφιση. Η συρρίκνωση του δημόσιου τομέα άρχισε να γίνεται πραγματικότητα, κυρίως την τελευταία δεκαετία και επιταχύνθηκε με καταλύτη την οικονομική κρίση. Δημόσιες υπηρεσίες συγχωνεύτηκαν ή διαγράφηκαν από το χάρτη και υπήρξαν αρκετές εσωτερικές μετακινήσεις πληθυσμών. Σύμφωνα με πρόσφατα στοιχεία (Ιούνιος 2014) που διέθεσε στη δημοσιότητα η κυβέρνηση, το αποτέλεσμα είναι ότι το μισθολογικό κόστος του δημοσίου έχει μειωθεί κατά 35% από το 2010, δηλαδή περίπου κατά 8 δισεκατομμύρια ευρώ. Μειωμένος, σύμφωνα με τα ίδια στοιχεία είναι και ο αριθμός των δημοσίων υπαλλήλων κατά 250.000 άτομα.
Ωστόσο, εν αντιθέσει με τις επιχειρήσεις, όπου ο αριθμός των πελατών και των εργαζομένων αυξομειώνεται ανάλογα, στο δημόσιο, ο αριθμός των πελατών παραμένει σταθερός. Επομένως, αν τα στοιχεία είναι σωστά, λιγότερα άτομα καλούνται να εξυπηρετήσουν περισσότερους πελάτες. Το κενό της ανθρώπινης εργασίας έχουν αναλάβει να καλύψουν ψηφιακές υπηρεσίες, οι οποίες είναι πλέον διαθέσιμες σε μεγάλο ποσοστό των τομέων της δημόσιας διοίκησης και στο βαθμό που τις έχω αξιοποιήσει θεωρώ ότι λειτουργούν με επιτυχία και εξοικονομούν αρκετό χρόνο που θα χρειάζονταν να δαπανήσουμε, περιμένοντας τη σειρά μας.
Η μετάβαση στις ψηφιακές δημόσιες υπηρεσίες είναι ένα έργο που βρίσκεται ακόμα στα πρώτα του βήματα και αυτό δεν αφορά μόνο την χώρα μας. Σε παγκόσμιο επίπεδο, πολίτες και επιχειρήσεις προσδοκούν περισσότερες και καλύτερες υπηρεσίες από το δημόσιο. Οι κυβερνήσεις έχουν σοβαρό κίνητρο να προωθήσουν έργα μετάβασης, καθώς σύμφωνα με έρευνα της McKinsey μπορούν να εξοικονομηθούν περισσότερα από 1 τρισεκατομμύριο δολάρια ετησίως σε παγκόσμιο επίπεδο. Χώρες που δύσκολα θα πήγαινε ο νους μας, είναι ανάμεσα στις πρωτοπόρες, όσον αφορά την ψηφιοποίηση του δημόσιου τομέα. Ανάμεσα σε αυτές η Εσθονία και η γραφειοκρατική, σύμφωνα με τις πεποιθήσεις, Τουρκία.
Ενώ όμως έχουν γίνει αρκετά βήματα όσον αφορά την παροχή υπηρεσιών προς τους πολίτες και τις επιχειρήσεις, υπάρχει ακόμα μεγάλο περιθώριο βελτίωσης στη διασύνδεση και συνεργασία διαφορετικών υπηρεσιών. Οι λόγοι αρκετοί και όχι μόνο γραφειοκρατικής φύσεως. Η άναρχη ανάπτυξη του δημόσιου τομέα εδώ και αρκετές δεκαετίες, οδήγησε σε μια μια ποικιλομορφία υποδομών hardware και λογισμικού. Πολλά από τα υπάρχοντα συστήματα δεν έχουν πρόβλεψη για γέφυρες με άλλα ή τα γεφύρια κοστίζουν τόσο ώστε να είναι ασύμφορα.
Κάποια νέα έργα, δείχνουν ότι οι αρμόδιοι έχουν εστιάσει στο πρόβλημα και αναζητούν λύσεις του. Η καθολική εφαρμογή έκδοσης του νέου συστήματος έκδοσης Δελτίου Ταυτότητας, η οποία τέθηκε σε λειτουργία στις αρχές Οκτωβρίου, είναι πρακτικά, η πρώτη government to government υπηρεσία που υλοποιούν σε συνεργασία το Υπουργείο Δημόσιας Τάξης και Προστασίας του Πολίτη με τοΥπουργείο Διοικητικής Μεταρρύθμισης & Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης και το Υπουργείο Εσωτερικών.
Συνήθως, τα φώτα της δημοσιότητας πέφτουν σε διασταυρώσεις πληροφοριών οικονομικής φύσεως, καθώς γίνεται μεγάλη προσπάθεια από την κυβέρνηση για να συμμαζευτούν οι απώλειες από φοροδιαφυγή και εισφοροδιαφυγή. Στην πράξη όμως αρκετές από αυτές τις διασταυρώσεις δεν αφορούν μόνιμες διασυνδέσεις υπηρεσιών, αλλά κατά περίπτωση συγχώνευση δεδομένων.
Λόγω της νεότητας των έργων, αλλά και λόγω απουσίας ενός ενιαίου συστήματος αξιολόγησης των ψηφιακών υπηρεσιών, είναι αρκετά δύσκολο να βρεθούν πληροφορίες που αφορούν την ικανοποίηση των πολιτών, αλλά και τα οικονομικά οφέλη που προκύπτουν.
Η τελευταία διαθέσιμη έρευνα είχε γίνει από το Παρατηρητήριο για τη Διοικητική Μεταρρύθμιση της ΚτΠ ΑΕ και μας πηγαίνει πίσω στο 2012. Δεδομένου ότι το Παρατηρητήριο καταργήθηκε, προσωρινά δεν έχει οριστεί κάποια άλλη υπηρεσία που θα διεξαγάγει την έρευνα, η οποία χρειάζονταν και εμπλουτισμό, ώστε να απεικονίζει τα σημαντικά οφέλη των έργων.
Θεωρητικά, υπάρχουν εξελίξεις, γιατί πιέζει ο παράγοντας της εξοικονόμησης κόστους. Ενδεχομένως υπάρχουν και πληροφορίες, οι οποίες είναι πιθανό να δουν το φως της δημοσιότητας μέσα από δράσεις, όπως αυτή των “Ανοιχτών Δεδομένων” που βρίσκεται σε εξέλιξη και θεσμοθετήθηκε πρόσφατα με τη ψήφιση σχετικού νομοσχεδίου.
Στη δική μου ματιά, η γενική αίσθηση είναι θετική και όσο λιγοστεύουν αυτοί που νοσταλγούν τις πέντε καρέκλες γεμάτες, θα γίνεται θετικότερη.
Γιάννης Μουρατίδης