Ένα κράτος επενδύει ετησίως για Έρευνα και Ανάπτυξη, λιγότερα από όσα επενδύει μια εταιρεία που κατασκευάζει ρομποτικές σκούπες.
Στα μέσα περίπου του Νοέμβρη, οι δημοσιογράφοι έλαβαν ένα email από το Εθνικό Κέντρο, το οποίο περιείχε μια περίληψη της έρευνας για τους δείκτες Έρευνας και Ανάπτυξης στην Ελλάδα το 2013. Η έρευνα πραγματοποιήθηκε από την Ελληνική Στατιστική Αρχή και περιλαμβάνει τη συγκέντρωση στοιχείων για τις δαπάνες και το προσωπικό των φορέων σε όλους τους τομείς: επιχειρήσεις, κρατικούς φορείς, φορείς τριτοβάθμιας και μεταδευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, ιδιωτικούς μη κερδοσκοπικούς οργανισμούς.
Σύμφωνα με τα στοιχεία της έρευνας, το 2013 οι συνολικές δαπάνες στην Ελλάδα διαμορφώθηκαν σε 1,42 δισεκατομμύρια ευρώ, γεγονός που θεωρήθηκε επιτυχία, γιατί ήταν αυξημένες κατά 90 εκατομμύρια ευρώ σε σχέση με το 2012. Στις 30 Σεπτεμβρίου της περασμένης χρονιάς, η Google ανακοίνωσε τις τριμηνιαίες δαπάνες της σε Έρευνα και Ανάπτυξη, οι οποίες ήταν κοντά στα 2,6 δισεκατομμύρια δολάρια, ενώ το προηγούμενο τρίμηνο ήταν στα 2,2 δισεκατομμύρια δολάρια. Συνολικά για το 2015, η Google θα ξοδέψει περίπου 10 δισεκατομμύρια δολάρια σε Έρευνα και Ανάπτυξη. Η iRobot είναι μια άλλη εταιρεία στις ΗΠΑ, η οποία παράγει κυρίως ρομποτικές σκούπες. Λίγο πριν το τέλος του 2014, η εταιρεία ανακοίνωσε ότι θα επενδύσει περίπου 2 δισεκατομμύρια δολάρια την ερχόμενη τριετία.
Όσο και να θέλουμε να αποφύγουμε τις συγκρίσεις, δε γίνεται να μας διαφύγει το γεγονός ότι ένα κράτος επενδύει ετησίως για Έρευνα και Ανάπτυξη, λιγότερα από όσα επενδύει μια εταιρεία που κατασκευάζει ρομποτικές σκούπες.
Μια προσεκτικότερη ματιά στην έρευνα, μας αποκαλύπτει ότι από τα 1,42 δισεκατομμύρια ευρώ της συνολικής δαπάνης, περίπου τα 500 εκατομμύρια ευρώ αφορούν επενδύσεις επιχειρήσεων εκ των οποίων τα 400 εκατομμύρια ευρώ είναι ιδία κεφάλαια.
Ότι συμβαίνει στην Ελλάδα, συμβαίνει και σε παγκόσμιο επίπεδο, ενδεχομένως με εξαιρέσεις που επιβεβαιώνουν τον κανόνα. Πάντως, οι ΗΠΑ δεν είναι μια από αυτές. Μετά τη χρυσή πενταετία 1998 έως 2003, οι κρατικές δαπάνες Έρευνας και Ανάπτυξης στις ΗΠΑ βλέπουν μπροστά τους μόνο κατηφόρα.
Τα πανεπιστήμια στις ΗΠΑ, περισσότερο από κάθε φορά στο παρελθόν, διαθέτουν τις κενές θέσεις διδακτόρων σε όσους έχουν δυνατούς χορηγούς. Ερευνητές που βρίσκονται στο μέσο της καριέρας τους, αναγκάζονται να περιορίσουν τις δαπάνες τους ή ακόμα και να διακόψουν την έρευνα τους, η οποία είναι παράλληλα και ο βασικός πόρος εισοδήματός τους.
Σε ένα άρθρο που δημοσιεύει σχετικά το “The Guardian”, ένας από τους ερευνητές απαντώντας σε ερώτηση που του θέτει ο δημοσιογράφος φέρεται να λέει “Όπως λέει και η μάνα μου, την υγειά μας να έχουμε και όλα γίνονται”.
Ωστόσο γιατί να ανησυχούμε; Μπορεί τα κράτη να έχουν στεγνώσει από χρήματα για έρευνα, αλλά οι επιχειρήσεις καλύπτουν το κενό με το παραπάνω. Αρκετοί πολιτικοί και δεξαμενές σκέψεις σε όλο τον κόσμο, δεν νιώθουν ήσυχοι με αυτήν την κατάσταση. Το προφανές ερώτημα είναι σε ποιο βαθμό οι επενδύσεις των επιχειρήσεων είναι εναρμονισμένες με το “καλό του κοινωνικού συνόλου”. Τα Google Glass για παράδειγμα που σίγουρα απορρόφησαν ένα μεγάλο ποσοστό από το R&Dπροϋπολογισμό της Google, πώς μπορούν να βοηθήσουν το κοινωνικό σύνολο; Ρίχνοντας λάδι στη φωτιά, η Google διέθεσε αρχικά το προϊόν μόνο σε όσους είχαν πρόσκληση στην τιμή των 1500 δολαρίων.
Ένας πιο καυτός τομέας είναι αυτός της υγείας. Ακούμε καθημερινά για νέες θεραπείες ασθενειών που είναι απειλητικές για τη ζωή. Όταν όμως ο ασθενής χρειαστεί να πάει στο ταμείο, θα διαπιστώσει ότι η ελπίδα για μια πενταετή επέκταση ζωής, μπορεί σε κάποιες περιπτώσεις να κοστίζει μερικές εκατοντάδες χιλιάδες ευρώ.
Πέρα όμως από τα άμεσα πρακτικά θέματα, όπως τα παραπάνω, υπάρχει και το θέμα της ηθικής, το οποίο μπορεί να ακούγεται αρχικά φιλοσοφικό, αλλά τα drones που συμμετέχουν σε “στρατιωτικές” αποστολές με βαρύ οπλισμό ή οι γενετικές τροποποιήσεις είναι γεγονότα.
Δεν είναι καινούργια αυτά τα ζητήματα, όμως οι ισορροπίες ανάμεσα στην ισχύ των κρατών και των επιχειρήσεων βρίσκονται σε μια κατάσταση, η οποία είναι πρωτόγνωρη. Δεν αποκλείεται το αποτέλεσμα να είναι θετικό. Καλό είναι όμως να έχουμε το νου μας και να εξασκούμε τα πολιτικά μας δικαιώματα και πέρα από την κρίσιμη περίοδο των βουλευτικών εκλογών.
Γιάννης Μουρατίδης