Αν είχατε αγοράσει bitcoins στην αρχή του 2014, θα είχατε χάσει μέχρι σήμερα παραπάνω από το 52% της επένδυσής σας. Η απώλεια είναι διπλάσια σε σχέση με το 28% που θα είχατε χάσει αν είχατε επενδύσει στο ελληνικό χρηματιστήριο και μεγαλύτερη ακόμα και αν είχατε επενδύσει σε ρούβλια, τουλάχιστον με βάση τα δεδομένα μέχρι και τη στιγμή που γράφονταν αυτό το άρθρο.

Το 2014 ήταν μια άσχημη χρονιά για τη φήμη του bitcoin, με χειρότερο γεγονός την κατάρρευση του ανταλλακτηρίου MtGox, αλλά και αρκετές ειδήσεις γιαhackings με σημαντικές απώλειες για τους κατόχους bitcoins.

Ωστόσο, η κοινότητα που υποστηρίζει το ψηφιακό νόμισμα δε δείχνει να πτοείται από τις αρνητικές εξελίξεις. Σύμφωνα με τον Brain Armstorng, CEO της Coinbase,η οποία παρέχει όλο το φάσμα των υπηρεσιών σχετικά με το νέο νόμισμα, “τοbitcoin βρίσκεται σε πορεία ωρίμανσης και τα προβλήματα που αντιμετώπισε το 2014 είναι μέσα στο πλαίσιο εξέλιξης για κάτι τόσο καινοτομικό.” Σύμφωνα με τον ίδιο, μόνο στις ΗΠΑ υπάρχουν πλέον 10 εμπορικές επιχειρήσεις, οι οποίες έχουν έσοδα σε bitcoins που αντιστοιχούν σε περισσότερο από 1 δισεκατομμύριο δολάρια.

Οι ειδήσεις για μεγάλες επιχειρήσεις που αποδέχονται το νέο νόμισμα είναι καταιγιστικές. Αρχικά, η Dell ανακοίνωσε ότι δέχεται bitcoins για αγορές υπηρεσιών και προϊόντων και ακολούθησε η PayPal, η οποία από το Σεπτέμβριο δέχεται να εξυπηρετεί ως μεσάζοντας συναλλαγές που γίνονται με bitcoins. Πιο πρόσφατα στην κοινότητα του bitcoin προστέθηκαν η Microsoft και η Time Inc, οι οποίες δέχονται το νέο νόμισμα για αγορές ψηφιακών υπηρεσιών και συνδρομών.

Τον περασμένο Οκτώβριο, το νέο νόμισμα, έχοντας αποκτήσει την εμπιστοσύνη ενός αυξανόμενου αριθμού εμπόρων στην Ευρώπη, θεμελίωσε περισσότερο την παρουσία του μέσω μιας συμφωνίας της 247Exchange.com με τη Sofort AG. Η συμφωνία δίνει τη δυνατότητα σε πελάτες 400 ευρωπαϊκών τραπεζών να αγοράσουν bitcoins. Ωστόσο, σε θεσμικό επίπεδο, η Ευρώπη έχει αργήσει να αποδεχτεί τις αλλαγές. Η Ισπανία πρώτη, τον περασμένο Σεπτέμβριο αναγνώρισε το bitcoin ως νόμισμα και περιουσιακό στοιχείο, ενώ σε φάση αποδοχής βρίσκονται η Βρετανία, η Φιλανδία, η Ολλανδία και η Πολωνία.

Με 5,3 εκατομμύρια κατόχους σε παγκόσμιο επίπεδο, το bitcoin απέχει πολύ από το να θεωρηθεί ένα ευρέως αποδεκτό νόμισμα. Ένας από τους βασικούς λόγους είναι η δυσκολία να αποκτήσουμε bitcoins. Προσωρινά, είναι ένα νόμισμα που απευθύνεται κυρίως στους μυημένους της τεχνολογίας. Ωστόσο, από το 2009, όταν δημιουργήθηκαν τα πρώτα bitcoins, παρά τις δυνατές αναταράξεις που δέχτηκε το νέο νόμισμα, η πορεία του ΔΕΝ δείχνει σημάδια περιθωριοποίησης και εντέλει εξαφάνισης. Το βασικό πλεονέκτημα του bitcoin είναι η πραγματοποίηση συναλλαγών χωρίς να είναι απαραίτητος κάποιος μεσάζοντας, όπως για παράδειγμα μια τράπεζα. Επιπλέον, το bitcoin δεν είναι εξαρτημένο από έναν κεντρικό μηχανισμό ελέγχου, ο οποίος ρυθμίζει με κάποιο τρόπο την πορεία του.

Για τους περισσότερο ρομαντικούς αυτά τα δύο χαρακτηριστικά δημιουργούν μια επαναστατική αίσθηση ελευθερίας, απαλλαγμένης από τους φόβους του πληθωρισμού και της κατάρρευσης που είναι συνδεδεμένοι με τα παραδοσιακά νομίσματα. Ωστόσο, για τους πιο πρακτικούς συσχετίζονται και με μειωμένα έξοδα συναλλαγών. Οργανισμοί, όπως η VISA και η Mastercard και χιλιάδες τράπεζες σε όλον τον κόσμο κερδίζουν ετησίως τρισεκατομμύρια δολάρια, πουλώντας υπηρεσίες πιστοποίησης συναλλαγών και διαχείρισης χρήματος. Ο κάτοχος ενός ψηφιακού πορτοφολιού με bitcoins μπορεί να πληρώσει για την αγορά του χωρίς να επιβαρυνθεί με κάποια προμήθεια και το ίδιο μπορεί να κάνει για να μεταφέρειbitcoins στο ψηφιακό πορτοφόλι οποιουδήποτε άλλου ατόμου ή επιχείρησης. Στην πράξη, συχνά παρεμβάλλεται ένας διαχειριστής πληρωμών, όπως η Coinbase και ηBitpay, ο οποίος με προμήθεια κάτω από 1% αναλαμβάνει να πληρώσει τον έμπορο στο τοπικό του νόμισμα και στην ουσία αναλαμβάνει και ένα μέρος του ρίσκου της μεταβλητότητας της συναλλαγματικής ισοτιμίας του bitcoin με άλλα νομίσματα, η οποία είναι ομολογουμένως αρκετά μεγάλη.

Το κυριότερο ίσως μειονέκτημα του bitcoin για τον κάτοχό του, είναι ότι δεν υπάρχει δυνατότητα αποζημίωσης σε περίπτωση απώλειας. Επιπλέον, οι κυβερνήσεις θεωρούν απειλή το γεγονός ότι οι συναλλαγές με bitcoin δεν είναι ανιχνεύσιμες, διευκολύνοντας έτσι εγκληματικές και τρομοκρατικές πράξεις.

Πριν από ένα χρόνο, θα ήταν πιο σοφό, αν κάποιος μας ρωτούσε ποια είναι η γνώμη σου για το bitcoin, να απαντήσουμε “βλέπουμε”. Σήμερα, ίσως δεν θα ήταν παράτολμη η απάντηση “νομίζω πως βρίσκεται σε καλό δρόμο”.

Γιάννης Μουρατίδης

Μια επιχειρηματική ιδέα δεν έχει χρόνο να ωριμάσει. Όσο ο δημιουργός της αφήνει το χρόνο να περνά για να τη βελτιώσει, τόσο αυξάνονται οι πιθανότητες κάποιος άλλος δημιουργός να τη διαθέσει στην αγορά σε μορφή “beta”.

Τα τελευταία πενήντα χρόνια, οι τεχνολογίες μπαίνουν τόσο γρήγορα στη ζωή μας που σε πολλές περιπτώσεις χρησιμοποιούμε κάτι χωρίς να συνειδητοποιούμε πως αυτό αλλάζει την αντίληψή μας για τον κόσμο. Στέλνουμε ένα email για παράδειγμα και ξεχνάμε ότι πριν από 40 χρόνια, το μήνυμα που τώρα χρειάζεται ένα δευτερόλεπτο για να φτάσει στον αποδέκτη του, θα χρειάζονταν τότε μερικά 24ωρα.

Μια από αυτές τις συναρπαστικές αλλαγές, είναι η αλληλεπίδρασή μας με την πληροφορία σε μια κλίμακα που δεν έχει ιστορικό προηγούμενο. Μηχανές αναζήτησης, όπως το Google Search και το Microsoft Bing σε συνεργασία με ψηφιακούς βοηθούς, όπως το Siri της Apple διαμορφώνουν μια προσωπική σχέση με ένα άψυχο αντικείμενο, όπως είναι ένας υπολογιστής ή ένα smart phone.

Μπορούμε να έχουμε τις πιο απίθανες απορίες, οποιαδήποτε στιγμή της ημέρας και “κάποιος” είναι διαθέσιμος να τις ακούσει και να προσπαθήσει, συχνά με επιτυχία, να τις απαντήσει. Ας φανταστούμε τι έπρεπε να κάνουμε πριν από 20 χρόνια, αν ακούγαμε τη λέξη “εντσιλάδας” στις 11 το βράδυ και θέλαμε να μάθουμε σε τι αντιστοιχεί. Τώρα, το μόνο που χρειάζεται είναι να πληκτρολογήσουμε τη λέξη σε μια μηχανή αναζήτησης. Σε λίγα δευτερόλεπτα, όχι μόνο γνωρίζουμε τι σημαίνει, αλλά έχουμε πρόσβαση σε δεκάδες συνταγές με εντσιλάδας και επιπλέον σε φωτογραφίες, σε video και σε αναλύσεις για τη διατροφική τους αξία. Η αναζήτηση της λέξης στα ελληνικά στη μηχανή αναζήτησης της Google δίνει περίπου 4.000 σχετικά σελίδες. Αν κάνουμε την αναζήτηση στα αγγλικά, το αποτέλεσμα είναι περίπου 10 εκατομμύρια σελίδες.

Περιγράφοντας αυτό το γεγονός σε μια φίλη, η οποία δεν είναι ιδιαίτερα σχετική με την τεχνολογία, μου είπε “Μα αυτό είναι τρομακτικό”. Γιατί; Τη ρώτησα. “Μα γιατί χάνεται η υπομονή” μου απάντησε. “Θα τα θέλουμε όλα τώρα και αυτό μπορεί να επηρεάσει τη συμπεριφορά μας και στις σχέσεις μας με ανθρώπους”. Δεν έχει άδικο. Αν ρίξουμε μια ματιά γύρω μας, θα δούμε αυτή τη νέα πραγματικότητα. Ζούμε σε μια περίοδο που διαμορφώνεται η πεποίθηση ότι όλα τα πράγματα μπορούν να γίνουν ΤΩΡΑ.

Πρόκειται για μια αλλαγή που αναμένεται να φέρει τεράστιες αλλαγές στην ανθρώπινη ψυχολογία. Πριν από μερικούς μήνες η Guardian, αν θυμάμαι καλά, είχε δημοσιεύσει ένα άρθρο σχετικά με την δυσπροσαρμοστικότητα των εργαζομένων σε εταιρείες, όπως η Google και η Facebook, όταν χρειάζεται να αφήσουν την εταιρεία. Συχνά, μέσα στην εταιρεία, οι άνθρωποι αυτοί έχουν πρόσβαση σε οτιδήποτε ζητήσουν, ακόμα και οικονομικούς πόρους, σχεδόν αμέσως αφού θέσουν το αίτημα τους. Το αποτέλεσμα είναι να αναπτύσσουν έναν αλαζονικό χαρακτήρα που δυσκολεύει τη συμβίωσή τους με ανθρώπους, οι οποίοι δε ζουν στο ίδιο πλαίσιο.

Πέρα όμως από τις ανθρώπινες σχέσεις, η ανυπομονησία επηρεάζει και τις αγοραστικές μας συνήθειες. Θέλουμε ΤΩΡΑ την ανταμοιβή των αγορών που κάναμε στο σουπερμάρκετ, ΤΩΡΑ τον καινούργιο καναπέ στο σαλόνι μας και ΤΩΡΑ να κάνουμε ένα παιδί.

Η παράμετρος που είναι γνωστή ως Time to market, θα πρέπει στο μέλλον να τείνει στην τιμή μηδέν. Κάτι τέτοιο ίσως αντικατοπτρίζει και η έννοια του “beta”.Μπορούμε να αποκτήσουμε την πιο εξελιγμένη έκδοση του λογισμικού που χρησιμοποιούμε ή ίσως στο μέλλον το νέο μας πλυντήριο πιάτων, αλλά αν συνοδεύεται από τη λέξη “beta”, σημαίνει ότι η εταιρεία έκανε ότι μπορούσε για να μας προσφέρει αυτό που θέλουμε όσο πιο ΤΩΡΑ γίνεται, αλλά θα πρέπει και εμείς να αποδεχτούμε ότι μπορεί να έχει μερικά προβληματάκια.

Μια επιχειρηματική ιδέα δεν έχει χρόνο να ωριμάσει. Όσο ο δημιουργός της αφήνει το χρόνο να περνά για να τη βελτιώσει, τόσο αυξάνονται οι πιθανότητες κάποιος άλλος δημιουργός να τη διαθέσει στην αγορά σε μορφή “beta”.

Στον κόσμο του ΤΩΡΑ, ο σχετικός χρόνος συρρικνώνεται. Θα μπορέσουμε άραγε να προσαρμοστούμε σε αυτήν την αλλαγή;

Γιάννης Μουρατίδης

Το πλεονέκτημα των υπολογιστών δεν είναι προσωρινά η ευφυΐα τους, αλλά η ταχύτητα εκτέλεσης πράξεων.

Το ποσοστό των ενηλίκων που χρησιμοποιούν κάποια υπηρεσία κοινωνικής δικτύωσης, ξεπερνά σε πολλές ανεπτυγμένες χώρες το 70%. Στη Βρετανία, τοFacebook είναι η τέταρτη δημοφιλέστερη πηγή πληροφοριών που έχουν σχέση με την υγεία και στις ΗΠΑ ποσοστό πάνω από το 70% όσων έχουν πρόσβαση στοInternet, αναζητούν σε αυτό πληροφορίες σχετικά με την υγεία.

Αυτό το πάρε δώσε επηρεάζει τον τομέα της υγείας, δημιουργώντας νέες τάσεις και αλλάζοντας παραδοσιακά μοντέλα.

Στη διάρκεια της χρονιάς που πέρασε, η κοινή γρίπη, αλλά και ο επικίνδυνοςEbola, έγιναν αιτία για ανάλυση πληροφοριών που προήλθαν σε μεγάλο ποσοστό από το ψηφιακό κόσμο. Εταιρείες, όπως η Google και η Twitter, σε συνεργασία με μεγάλα πανεπιστήμια αξιοποιούν τις πληροφορίες που δημοσιεύονται στα κοινωνικά δίκτυα για να προβλέψουν το ξέσπασμα μιας κρίσης ή να την παρατηρήσουν σε πραγματικό χρόνο. Τα social media γνωστοποίησαν στο ιατρικό δυναμικό της Βοστώνης την πληροφορία για τη βομβιστική ενέργεια στο μαραθώνιο, πολύ γρηγορότερα από οποιοδήποτε κρατικό μηχανισμό ή παραδοσιακό μέσο μαζικής ενημέρωσης.

Μπορεί η γνώμη ενός μη ειδικού σε κάποιο ιατρικό θέμα να είναι ακατάλληλη και ίσως κάποιες φορές επικίνδυνη, αλλά σε πιο απλά θέματα, όπως η μέτρηση της πίεσης σε έναν υπερτασικό, τα social media έχουν τη δυνατότητα να δώσουν χρήσιμες συμβουλές και αναλυτικές οδηγίες μέσω ενός video, αποφορτίζοντας το σύστημα υγείας. Οι ασθενείς που περιμένουν μια διάγνωση, χρησιμοποιούν συχνά τα forums και τα κοινωνικά δίκτυα για να γνωρίσουν την άποψη της μάζας, φτάνοντας τελικά στο γιατρό πιο προετοιμασμένοι για μια βαθύτερη συζήτηση. Και όταν έρθουν οι “δύσκολες” στιγμές, τα κοινωνικά δίκτυα μπορούν να λειτουργήσουν υποστηρικτικά στη ψυχολογία του ασθενή, ο οποίος συχνά καθηλωμένος σε ένα νοσοκομειακό κρεβάτι, βρίσκει μέσω της ταμπλέτας ή τουsmart phone μια διέξοδο στον έξω κόσμο.

Τα τελευταία χρόνια έχει ξεκινήσει μια διεργασία που αλλάζει πεποιθήσεις δεκάδων ή ίσως και εκατοντάδων ετών. Από την εποχή του Ιπποκράτη, τα άλματα που έχουν γίνει στον τομέα της υγείας, είναι ελάχιστα σε σχέση με άλλους τομείς της ζωής. Δεν είναι τυχαίο ότι πολλές μεγάλες εταιρείες, μεταξύ των οποίων ηGoogle και η Microsoft επενδύουν δισεκατομμύρια δολάρια κάθε χρόνο για να πετύχουν ένα disrupt.

Ασθένειες, όπως ο καρκίνος, τα καρδιαγγειακά νοσήματα και ο εκφυλισμός τμημάτων του εγκεφάλου αντιμετωπίζονται πολύ καλύτερα σε σχέση με πριν από 200 χρόνια, αλλά χωρίς να έχει γίνει κάποιο άλμα στο προσδόκιμο ζωής. Το 1850, το ποσοστό των ανθρώπων που έφταναν το 80 έτος της ζωής τους στις ΗΠΑ ήταν περίπου 6%. Το 2011, το ποσοστό είχε ανέβει στο 8,2%. Αν αναλογιστούμε τι έχει συμβεί την ίδια περίοδο στον τομέα της ισχύος των υπολογιστών ή της πρωτογενούς παραγωγής θα συνειδητοποιήσουμε ότι η εξέλιξη στον τομέα της υγείας μοιάζει με παγωμένη εικόνα.

Μπορούν οι δύο παραπάνω δυνάμεις να ενωθούν σε μια συνισταμένη; Η απάντηση είναι καταφατική. Το πλεονέκτημα των υπολογιστών δεν είναι προσωρινά η ευφυΐα τους, αλλά η ταχύτητα εκτέλεσης πράξεων. Ένας υπερυπολογιστής μοιάζει με ένα τεράστιο στόμα που είναι συνεχώς πεινασμένο για δεδομένα. Εδώ έρχεται η συμβολή των κοινωνικών δικτύων που δημιουργούν τεράστιες ποσότητες δεδομένων σε καθημερινή βάση. Η συλλογική μας συνείδηση μεταφέρεται στο ψηφιακό κόσμο. Μπορεί να ακούγεται ανούσιο αλλά δεν είναι. Ίσως η γνώμη της κυρίας Μαίρης για την εξέλιξη του τηλεοπτικού σήριαλ να μην είναι χρήσιμη για μια τεχνητή νοημοσύνη που έχει αναλάβει να προτείνει σε γιατρούς νέες θεραπείες, αλλά το post ενός φοιτητή ιατρικής σε κάποιο forum ή στη πανεπιστημιακή σελίδα του facebook μπορεί να οδηγεί σε μια δημοσίευση, η οποία κρύβει μια καινοτομική προσέγγιση σε ένα “άλυτο” πρόβλημα.

Τον περασμένο Οκτώβριο, η IBM έριξε αρκετή επεξεργαστική ισχύ στη μάχη για τον Ebola στην περιοχή της Σιέρα Λεόνε. Τα δεδομένα προς επεξεργασία προέρχονταν κυρίως από όσους βρίσκονταν στο μέτωπο της μάχης. Δύο μήνες αργότερα και τα αποτελέσματα είναι ήδη εντυπωσιακά. Ο υπερυπολογιστής δημιουργεί χάρτες, απεικονίζοντας τις περιοχές που η ασθένεια βρίσκεται σε έξαρση ή είναι πιθανό να βρεθεί σε έξαρση. Οι χάρτες αυτοί θα ήταν αδύνατο να δημιουργηθούν με τα συστήματα που χρησιμοποιούσαν μέχρι τότε οι οργανισμοί υγείας που δραστηριοποιούνται στην περιοχή.

Γιάννης Μουρατίδης

Σε διάστημα μικρότερο από ένα μήνα, η Sony δέχτηκε δύο ισχυρά χτυπήματα απόhackers. Το πρώτο είχε στόχο την κλοπή δεδομένων από τους servers της εταιρείας, ενώ το δεύτερο κατάφερε να θέσει εκτός λειτουργίας υπηρεσίες που προσφέρονται στους χρήστες μέσω Internet. Για το δεύτερο χτύπημα, η ομάδαLizard Squad, η οποία έχει στο ενεργητικό της χτυπήματα στο Xbox Live και σε άλλους gaming servers, ανέλαβε την ευθύνη. Όσον αφορά την κλοπή δεδομένων, περιλαμβανομένων ταινιών και κωδικών ασφαλείας, η εικόνα είναι ακόμα θολή, καθώς την ευθύνη έχει αναλάβει μια ομάδα με την ονομασία Guardians of Peace,αλλά η Sony κατηγορεί ανοιχτά τη Βόρεια Κορέα.

Προσωρινά δεν έχει εκτιμηθεί το μέγεθος της ζημιάς και ενδεχομένως αυτό δε θα γίνει ποτέ δημόσια. Το ευχάριστο είναι ότι σε αυτή τη μάχη που δόθηκε ανάμεσα σε δύο αντίπαλα στρατόπεδα δεν υπήρχαν ανθρώπινες απώλειες. Οι τηλεοράσειςδεν έχουν να δείξουν εικόνες νεκρών στρατιωτών και έτσι ο κυβερνοπόλεμος είναι προσωρινά ένα θέμα για τους “λίγους” που ασχολούνται με την τεχνολογία είτε επαγγελματικά είτε ενημερώνονται για τις εξελίξεις.

Ωστόσο, το ερώτημα είναι για πόσο ακόμα η κατάσταση θα είναι αδιάφορη για τους πολλούς. Τον περασμένο Δεκέμβριο, η εταιρεία Target ανακοίνωσε ότι από τους παραβιασμένους servers της, κλάπηκαν στοιχεία δεκάδων εκατομμυρίων πελατών, στα οποία περιλαμβάνονταν προσωπικά δεδομένα, αριθμοί πιστωτικών καρτών και αγοραστικές συνήθειες. Οι πελάτες που εμπιστεύτηκαν τις πληροφορίες τους στην Target, έπρεπε να συμβιβαστούν με την ιδέα ότι κάποιες από αυτές είναι πλέον εκτεθειμένες σε ανθρώπους που δεν είναι απαραίτητα καλοπροαίρετοι. Και πάλι όμως, η κατάσταση δεν είναι τόσο ανησυχητική, ώστε να στερηθούμε έναν καλό ύπνο.

Άλλωστε, ακόμα και στις πιο σοβαρές περιπτώσεις, όπως αυτές που αφορούνχρεώσεις πιστωτικών καρτών χωρίς έγκριση του κατόχου τους, συνήθως οι τράπεζες, αφού ερευνήσουν πρώτα το θέμα, αποζημιώνουν τον κάτοχο, αναλαμβάνοντας έμμεσα την ευθύνη για το συμβάν.

Η κατάσταση αρχίζει να γίνεται λίγο πιο ανησυχητική τώρα που τα “Πράγματα” συνδέονται με το Internet. Το Internet of Things ορίζει μια μοναδική διεύθυνση σε δισεκατομμύρια συσκευές που μέχρι πρότινος ήταν απομονωμένες. Οπότε, αν το ψυγείο είναι συνδεδεμένο στο Internet μπορεί κάποιος hacker να πειράξει τη θερμοκρασία για να χαλάσει τα τρόφιμα. Αν η τηλεόραση είναι συνδεδεμένη στοInternet είναι πιθανό κάποιος να σας κάνει πλάκα παίζοντας με τα κανάλια ή στέλνοντας μηνύματα στην οθόνη σας.

Τι γίνεται όμως αν είναι συνδεδεμένα στο Internet, ένα αυτοκίνητο ή ένας βηματοδότης. Η κατάσταση αρχίζει να σοβαρεύει. Και αν φανταστούμε ότι είναι συνδεδεμένα το σύστημα χειρισμού ενός επιβατικού αεροπλάνου ή το ασανσέρ ενός ουρανοξύστη, το σενάριο γίνεται πιο ανησυχητικό.

Ακόμα και αν θεωρήσουμε υπερβολικές τις ανησυχίες του Elon Musk ή τουStephen Hawking που ισχυρίζονται ότι είναι πιθανό μια τεχνητή νοημοσύνη να πάρει τον έλεγχο των “Πραγμάτων” και να μας εξολοθρεύσει, δεν μπορούμε να μη δεχτούμε ότι στην πραγματικότητα υπάρχουν εκατομμύρια ανθρώπινα μυαλά που μπορεί να λειτουργήσουν πιο “ψυχρά” από μια μηχανή. Άλλωστε η ιστορία έχει δεκάδες στιγμιότυπα της δράσης τους.

Δε λέμε ότι αυτό είναι που θα συμβεί. Οι δημιουργοί της τεχνολογίας και οι επόπτες γνωρίζουν τους κινδύνους και θα κάνουν το καλύτερο για την ασφάλεια μας. Ήδη έχουμε παραδείγματα σε διάφορους “επικίνδυνους” τομείς, όπως η γενετική μηχανική και τα drones, όπου όταν η κατάσταση έδειχνε να ξεφεύγει από τον έλεγχο, δημιουργήθηκαν οι απαραίτητες περιοριστικές ρυθμίσεις.

Όμως, δε μπορούμε και να είμαστε αμέτοχοι σε εξελίξεις που θέτουν την προσωπική μας ασφάλεια στα χέρια πολλών τρίτων.

Γιάννης Μουρατίδης

Aρκετές εταιρείες πειραματίζονται με τη χρήση ρομποτικών ελικοπτέρων για τις παραδόσεις φορτίων μικρού βάρους. Δεν είναι και πολύ φυσικό, αλλά όταν αγοράζουμε ένα προϊόν μας πιάνει μια τρέλα να το χρησιμοποιήσουμε. Σε μιαonline αγορά, αναγκαστικά παρεμβάλλεται κάποιος χρόνος ανάμεσα στη στιγμή που θεωρητικά έχουμε αποκτήσει το προϊόν και τη στιγμή που πρακτικά το έχουμε στα χέρια μας.

Αυτή είναι μια από τις πιο δύσκολες προκλήσεις που αντιμετωπίζουν οι εταιρείες ηλεκτρονικών αγορών απέναντι στον ανταγωνισμό των φυσικών καταστημάτων. Μόνο στη Βρετανία, οι online αγοραστές αναμένεται να ξοδέψουν περισσότερα από 100 δισεκατομμύρια δολάρια στην εορταστική περίοδο.

Η ταχύτητα είναι το νέο πεδίο μάχης. Σε περιόδους εορτών, ένα μεγάλο ποσοστό των παραγγελιών πρέπει να έχουν εκτελεστεί σε λιγότερο από δύο ώρες. Η πρόκληση για τους λιανέμπορους ξεκινά πολύ πριν τη φάση της αγοράς. Τα συστήματα data mining παίρνουν φωτιά, αναζητώντας τάσεις μέσα από τα social media, ώστε να προσδιορίσουν τα στοκ τους. Ένα βιβλίο, ένα gadget, ένα ξεχωριστό ρούχο και δεκάδες άλλα προϊόντα που έχουν φυσική μορφή, πρέπει να βρίσκονται εκ των προτέρων στα ράφια των αποθηκών.

Η επόμενη φάση είναι αυτή που κρύβει τον κίνδυνο του λάθους. Μια εταιρεία με το μέγεθος της Amazon στη διάρκεια μιας ημέρας, όπως η Cyber Monday ή η Black Friday πρέπει να εκτελέσει μερικές δεκάδες εκατομμύρια παραγγελίες. Για την εργασία αυτή, η Amazon φέτος προσέλαβε 80.000 εποχικούς εργαζόμενους και επιπλέον έθεσε για πρώτη φορά σε λειτουργία 15.000 ρομπότ. Σε μια επίδειξη που έγινε σε δημοσιογράφους, τα ρομπότ ανταποκρίθηκαν πολύ αποτελεσματικά, βελτιώνοντας το χρόνο προετοιμασίας των παραγγελιών 2 με 3 φορές. Κάποιες εταιρείες, όπως η Tesco, έχουν κατασκευάσει ήδη αποθήκες, οι οποίες ελέγχονται αποκλειστικά από υπολογιστές σε συνεργασία με ρομποτικά συστήματα. Οι αποθήκες αυτές είναι γνωστές και ως “dark stores”, επειδή οι μηχανές δε χρειάζονται φώτα για να λειτουργήσουν.

Το τελευταίο στάδιο, αυτό της παράδοσης, δεν ελέγχεται ακόμα από τους λιανέμπορους, γεγονός που τους κάνει αρκετά ανήσυχους. Μέχρι και τη στιγμή που ο αγοραστής θα πατήσει το κουμπί “Αγορά” βιώνει την ανησυχία της σωστής επιλογής. Από εκεί και πέρα ξεκινούν ανησυχίες όπως: Πότε θα το παραλάβω; Θα είναι αυτό που παρήγγειλα; Μήπως θα είναι χαλασμένο;

Οι τεχνολογίες που δίνουν τη δυνατότητα παρακολούθησης της πορείας του προϊόντος από τη στιγμή που φεύγει από την αποθήκη και η πολιτική εγγυημένης επιστροφής σε περίπτωση βλάβης λειτουργούν ανακουφιστικά, όχι όμως εξίσου με τη σιγουριά που δίνει η αγορά του προϊόντος από ένα φυσικό κατάστημα.

Και όμως παρά τις “αντιξοότητες” το 15% έως 20% των λιανικών αγορών σε παγκόσμιο επίπεδο γίνονται ήδη online. Ο βασικός καταλύτης στην ανάπτυξη τηςonline αγοράς είναι η τιμή, ενώ σημαντικό ρόλο παίζει και η ηρεμία που προσφέρουν οι αγορές από τον καναπέ. Για τους αγοραστές που δεν έχουν τη νοοτροπία να περιμένουν σε μια ουρά χιλιομέτρων για να αποκτήσουν πρώτοι το νέο iPhone, η προσμονή μερικών ημερών δεν είναι συνήθως πρόβλημα. Όπως φαίνεται όμως από τα μελλοντικά σχέδια των εταιρειών, ο συγκεκριμένος τύπος αγοραστών δεν είναι η πλειονότητα.

Στόχος για τα ερχόμενα χρόνια, είναι να μειωθεί το χρονικό παράθυρο από την οριστικοποίηση της παραγγελίας μέχρι και την παράδοση στα 30 λεπτά. Ακούγεται αδύνατο, αλλά δεν είναι. Μπορεί οι άνθρωποι να μην είναι τόσο γρήγοροι, αλλά οι μηχανές είναι. Ο αγοραστής δεν ενδιαφέρεται ποιοι εργάστηκαν για να φτάσει στα χέρια του το προϊόν. Ήδη αρκετές εταιρείες, μεταξύ των οποίων και η Amazon,πειραματίζονται με τη χρήση ρομποτικών ελικοπτέρων για τις παραδόσεις φορτίων μικρού βάρους. Το ίδιο θα μπορούσε να γίνει και με αυτόνομα τροχοφόρα οχήματα, τα οποία θα αναλαμβάνουν μεταφορές προϊόντων μεγαλύτερου βάρους, καλύπτοντας αποστάσεις μέχρι λίγες δεκάδες χιλιόμετρα.

Θα χαθούν θέσεις εργασίας και αυτό θα συμβεί πολύ συντομότερα από όσο προβλέπαμε πέρσι. Ωστόσο, δεν είναι τα ρομπότ που μας αναγκάζουν να θέλουμε τα πάντα τώρα. Αυτά υπακούν στις εντολές μας.

του Γιάννη Μουρατίδη

Mια ιδέα μπορεί να δημιουργήσει disruption, χωρίς απαραίτητα να τροφοδοτείται από μια μεγάλη δεξαμενή χρημάτων. O Kanav Kahol, ως ερευνητής του πανεπιστημίου της Arizona, ήθελε να βρει λύσεις που θα μειώσουν το κόστος των ιατρικών διαγνωστικών εξετάσεων. Απογοητευμένος επειδή δεν μπορούσε να εξασφαλίσει πόρους, γύρισε στην πατρίδα του, το Νέο Δελχί, όπου αποφάσισε να προσεγγίσει το στόχο του με ένα διαφορετικό τρόπο.

Ο Kahol είχε παρατηρήσει ότι οι ιατρικές συσκευές έχουν πολλές ομοιότητες και βασίζονται σε σχετικά φθηνά υλικά, κατά κύριο λόγο αισθητήρες. Όμως οι εταιρείες προκειμένου να δημιουργήσουν υπεραξία, κατασκευάζουν από τα απλά υλικά πολύπλοκα συστήματα, τα οποία χρειάζονται και ειδική εκπαίδευση για τη λειτουργία τους.

Η ιδέα του Kahol ήταν να χρησιμοποιήσει τα ίδια εξαρτήματα για την κατασκευή μιας απλούστερης και περισσότερο ανοιχτής συσκευής διαγνωστικών εξετάσεων. Η συσκευή που σε μορφή πρωτοτύπου, με αρχικό κόστος 11000 δολάρια, έκανε την πρώτη της εμφάνιση το 2011. Ονομάζεται Swasthya Slate που σημαίνει Health Tablet και βασίζεται σε ένα Android tablet και εξειδικευμένους αισθητήρες. Στην πρώτη έκδοση, η συσκευή μπορούσε να κάνει πλήρες εγκεφαλογράφημα, να μετρήσει θερμοκρασία, αρτηριακή πίεση, να κάνει βασικές αναλύσεις αίματος. Σήμερα, το Health Tablet μπορεί να πραγματοποιήσει 33 διαγνωστικές εξετάσεις και το κόστος του έχει μειωθεί στα 800 δολάρια

Τον περασμένο Μάρτιο, η κυβέρνηση της Ινδίας αποφάσισε να χρησιμοποιήσει4250 συσκευές για ένα πιλοτικό πρόγραμμα προληπτικής ιατρικής σε έξι επαρχίες της βόρειας Ινδίας. Προσωρινά, το Health Tablet δεν είναι εγκεκριμένο από τηνFDA, αλλά αυτό δεν είναι εμπόδιο για την εταιρεία του Kahol να απευθυνθεί σε συστήματα περίθαλψης εκτός των ΗΠΑ και ειδικά σε περιοχές, όπου η πρόσβαση σε ένα διαγνωστικό κέντρο δεν είναι εύκολη.

Ο Kahol φαίνεται πως πέτυχε να δημιουργήσει ένα disruption στην αγορά της υγείας, το οποίο επηρεάζει ταυτόχρονα δύο κατεστημένα. Το ένα είναι η ελλιπής παροχή υπηρεσιών υγείας σε μεγάλο ποσοστό του πληθυσμού και το άλλο είναι η κυριαρχία μεγάλων εταιρειών κατασκευής ιατρικών μηχανημάτων.

Μικρότερης ή μεγαλύτερης έντασης disruptions συμβαίνουν πλέον παγκοσμίως σε καθημερινή βάση. Το Uber αλλάζει το τοπίο στην αγορά των υπηρεσιών ταξί, τοAirbnb μεταβάλει την αγορά του τουρισμού και το Taxisnet αλλάζει τη σχέση πολιτών και επιχειρήσεων με τις εφορίες και τους λογιστές.

Θα μπορούσαμε να πούμε ότι το disruption είναι μια ακόμα μοδάτη λέξη, δεδομένου ότι ένα ταξίδι στην ιστορία θα μας αποκαλύψει “disruptions” που έχουν γίνει ακόμα και χιλιάδες χρόνια πριν. Ωστόσο, σήμερα υπάρχει μια σημαντική διαφορά. Τα disruptions γίνονται με τεράστια ταχύτητα και συχνά με πολύ μικρές επενδύσεις. Αυτό από τη μια είναι συναρπαστικό για όσους τα παρατηρούν χωρίς να επηρεάζονται από τις δονήσεις που δημιουργούν, αλλά για όσους βρίσκονται μέσα στη σεισμική ζώνη είναι μερικές φορές τρομακτικό.

Πριν από ένα έτος έγραψα ένα άρθρο για τη χρήση των ρομπότ σε επιχειρηματικές εφαρμογές και έκανα την υπόθεση ότι κάποιες εργασίες κινδυνεύουν, έχοντας όμως στο νου μου μια μελλοντική εικόνα πέντε ή και παραπάνω ετών. Πριν από μερικούς μήνες, εργαζόμενοι σε μεγάλη αλυσίδα γρήγορου φαγητού στις ΗΠΑ, έκαναν πορεία διαμαρτυρίας, επειδή η εταιρεία ανακοίνωσε ένα πιλοτικό πρόγραμμα χρήσης ρομπότ στο στάδιο προετοιμασίας και packaging των φαγητών.

Πρόσφατα. το Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης δημοσίευσε μια μελέτη σχετικά με τις δαπάνες σε Έρευνα και Ανάπτυξη στην Ελλάδα για το 2013. Το συνολικό ποσό είναι αστείο, ειδικά αν συγκριθεί με δαπάνες άλλων χωρών ή ακόμα και εταιρειών.H Dyson, για παράδειγμα που φτιάχνει κυρίως ηλεκτρικές σκούπες, έχει προϋπολογισμό R&D περίπου 2,5 δισεκατομμύρια δολάρια για την ερχόμενη τετραετία. Οι δαπάνες της Ελλάδας σε όλους τους τομείς για το 2013 ήταν περίπου 1,4 δισεκατομμύρια ευρώ.

Με την πρώτη ματιά, η εικόνα είναι δυσάρεστη. Ωστόσο, παραδείγματα, όπως αυτό του Kahol, αποδεικνύουν ότι μια ιδέα μπορεί να δημιουργήσει disruption,χωρίς απαραίτητα να τροφοδοτείται από μια μεγάλη δεξαμενή χρημάτων. Με την ανεργία των νέων να χτυπάει ποσοστά πάνω από 50%, αυτή η προοπτική δείχνει όμορφη, τουλάχιστον για όσους βλέπουν το ποτήρι μισογεμάτο.

του Γιάννη Μουρατίδη

Την περασμένη χρονιά, η Κίνα έκανε εξαγωγή προϊόντων αξίας 2,2 τρισεκατομμυρίων δολαρίων. Τα προϊόντα που αντιστοιχούν σε αυτήν την αξία είναι πολλαπλάσια από αυτά που φανταζόμαστε, γιατί η τιμή κατασκευής είναι συχνά αρκετά μικρότερη από την τιμή στο ράφι.

Ένα δεύτερο ενδιαφέρον στοιχείο είναι ότι η Κίνα, εδώ και μια δεκαετία, δεν κατασκευάζει μόνο πλαστικές κούκλες και ρούχα κακής ποιότητας. Ορισμένα από τα μεγαλύτερα brands στον κόσμο, όπως η Apple και η Nike εμπιστεύονται τα κινέζικα εργοστάσια για την παραγωγή τους. Πριν μερικές μέρες, η Foxconnανακοίνωσε ότι θα επενδύσει 2,5 δις δολάρια στην κατασκευή ενός νέου εργοστασίου που θα παράγει προϊόντα μόνο για την Apple.

Θεωρητικά, τα προϊόντα που παράγονται στην Κίνα, είναι προστατευμένα από πατέντες. Ωστόσο, στην πράξη δεν υπάρχουν στεγανά. Μπορεί κάποια χαρακτηριστικά μιας συσκευής να την κάνουν πολύ ξεχωριστή, αλλά συνήθως αυτό που την κάνει ξεχωριστή είναι το brand. Στο βαθμό που ο καταναλωτής είναι διατεθειμένος να το πληρώσει κανένα πρόβλημα. Όμως πόσοι καταναλωτές μπορούν να αγοράσουν στα 800 ευρώ ένα iPhone 6 που η παραγωγή του κοστίζει λιγότερο από 300 δολάρια; Και γιατί να το κάνουν; Όταν υπάρχουν πλέον διαθέσιμες συσκευές που παράγονται στα ίδια εργοστάσια με ίδια ή και καλύτερα χαρακτηριστικά στη μισή τιμή.

Κάπως έτσι το σκέφτηκε μάλλον και η Xiaomi, εκπρόσωπος της οποίας δήλωσε ότι σε μια δεκαετία από τώρα, η εταιρεία θα ξεπεράσει την Apple και τη Samsung σε παγκόσμιες πωλήσεις. Θα μπορούσαμε να πούμε ότι αυτά είναι κινέζικα λόγια του αέρα, αλλά η εταιρεία είναι ήδη πρώτη σε πωλήσεις smart phones στην Κίνα, βρίσκεται στην τρίτη θέση στη λίστα των κατασκευαστών, ξεπερνώντας τη Huaweiκαι την LG και πρόσφατα πρόσθεσε στο δυναμικό της τον Hugo Barra, πρώην υψηλόβαθμο στέλεχος της Google.

Σε αυτή την υπό διαμόρφωση κατάσταση έρχεται να κολλήσει και το Alibaba.Προσωρινά, πολλές κινέζικες εταιρείες δεν έχουν άμεση πρόσβαση σε αγορές εκτός Κίνας. Όμως το ηλεκτρονικό εμπόριο μπορεί να αλλάξει ριζικά αυτήν την εικόνα. Ήδη αρκετές μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις στις ΗΠΑ και την Ευρώπη, αξιοποιούν τα κανάλια του ηλεκτρονικού εμπορίου για να δίνουν απευθείας παραγγελίες σε Κινέζους κατασκευαστές.

Πριν από μερικές μέρες, ο Jack Ma, ιδρυτής και executive chairman της Alibaba,μίλησε στο Bloomberg για τις επεκτατικές βλέψεις της Alibaba Group Holding, η οποία βλέπει άμεσα τις αγορές των ΗΠΑ και της Ρωσίας. Πριν από ένα μήνα περίπου, η Alibaba ζήτησε και πήρε 25 δισεκατομμύρια δολάρια μέσω χρηματιστηρίου, γεγονός που την φέρνει πλέον στη λίστα αξιών πιο ψηλά από τηνAmazon και την Ebay. Η Alipay είναι μια από τις εταιρείες του ομίλου, η οποία με ένα μοντέλο παρόμοιο με της Paypal, θα αναλάβει τη διαδικασία των ψηφιακών πωλήσεων σε μικρές επιχειρήσεις σε όλον τον κόσμο. Σύμφωνα με εκπρόσωπο της εταιρείας, οι χρήστες θα ξεπερνούν τα 100 εκατομμύρια σε μια διετία.

Πέρα όμως από το B2B κομμάτι, η Alibaba είναι και μια τεράστια B2C πλατφόρμα. Την Ημέρα των Μοναχικών, μια γιορτή αντίστοιχη του Αγίου Βαλεντίνου στην Κίνα, η εταιρεία έκανε πωλήσεις 9 δισεκατομμυρίων δολαρίων σε λιγότερο από 24 ώρες.

Αν φανταστούμε τον κόσμο σαν ένα πίνακα ζωγραφικής, η εικόνα που βλέπουμε μοιάζει περισσότερο με ένα στρώμα που επικαλύπτει μερικά ή ολικά κάποια άλλα. Ένα στρώμα είναι αυτό των οικονομικών συναλλαγών που μοιάζει με ένα έργο μοντέρνας τέχνης στο οποίο οι εικόνες και τα χρώματα μπερδεύονται χωρίς σαφή όρια. Κάπου βρίσκεται το στρώμα της ενέργειας, χωρίς αυτήν τίποτα δεν κινείται. Πριν από μερικές δεκαετίες η εικόνα του ήταν αρκετά ξεκάθαρη, αλλά μετά ήρθαν οι εναλλακτικές πηγές και μπέρδεψαν τα πράγματα. Πάνω από αυτό βρίσκεται το στρώμα που απεικονίζει την εικόνα της παραγωγής και της κατανάλωσης. Σε αυτό τα όρια είναι πλέον αρκετά διακριτά και η Κίνα απεικονίζεται ως μια τεράστια μηχανή παραγωγής αγαθών και ο ανεπτυγμένος κόσμος σαν ένα τεράστιο στόμα.

του Γιάννη Μουρατίδη

Η Health Tech Advisory έχει τα γραφεία της στο Cambridge και από εκεί συμβουλεύει τους πελάτες της, οι οποίοι δραστηριοποιούνται στο χώρο της υγείας. Σύμφωνα με τις προβλέψεις της, το 2015, τουλάχιστον 500 εκατομμύρια χρήστεςsmartphones παγκοσμίως θα έχουν στη συσκευή τους εγκατεστημένη μια εφαρμογή σχετική με υγεία και ευζωία.

Σύμφωνα με την Jeannette Tighe, υπεύθυνη του Business Development της Health Tech Advisory, μέχρι το 2030, σχεδόν το 20% των κατοίκων στις ΗΠΑ θα έχουν ηλικία μεγαλύτερη από 65 έτη. Σε αυτές τις ηλικίες και με βάση τα σημερινά δεδομένα, ο οργανισμός είναι περισσότερο ευπρόσβλητος από παθήσεις του κυκλοφορικού συστήματος και του εγκεφάλου.

Μια δεύτερη κατηγορία χρηστών αξιοποιεί φορητές συσκευές και εφαρμογές για να ποσοτικοποιήσει η σωματική άσκηση και τον τρόπο ζωής γενικότερα.  Οι συσκευές αυτές μετρούν συνήθως καρδιακούς παλμούς, αλλά υπάρχουν και αρκετά πιο ειδικές, όπως κάποιες που αντιλαμβάνονται τα ασθενή ηλεκτρικά σήματα του εγκεφάλου.

Μια σημαντική διαφορά ανάμεσα στις συσκευές και τις εφαρμογές που απευθύνονται σε αυτές τις δύο κατηγορίες, είναι η κρισιμότητα της αξιόπιστης λειτουργίας. Αν η συσκευή fitness tracker που χρησιμοποιούμε δε μετρήσει με ακρίβεια τα χιλιόμετρα που τρέξαμε, το πρόβλημα είναι ασήμαντο σε σχέση με την αστοχία ενός συστήματος που μετρά συνεχώς τα επίπεδα του σακχάρου και εκχύει αυτόματα τη σωστή ποσότητα ινσουλίνης.

Από τις 43000 εφαρμογές και συσκευές που είναι σχετικές με την υγεία και είναι σήμερα διαθέσιμες στα διάφορα app stores, μόλις οι 103 ήταν το 2013 εγκεκριμένες από την FDA. Το τοπίο αλλάζει γρήγορα, καθώς οι αντιστάσεις φαίνεται να κάμπτονται από την πίεση των εμπορικών συμφερόντων, χωρίς αυτό απαραίτητα να σημαίνει ότι υπάρχει έκπτωση σε αξιοπιστία ή ασφάλεια.

Αυτή η “αποκέντρωση” της υγείας θα μπορούσε να έχει σημαντικά οφέλη, τόσο για τους ασθενείς, όσο και για τα δημόσια κυρίως συστήματα που παλεύουν σε ένα πλαίσιο περιορισμού των δαπανών να εξυπηρετήσουν αυξανόμενους πληθυσμούς ασθενών. Η επιτυχία εξαρτάται από το δεσμό εμπιστοσύνης που θα αναπτυχθεί ανάμεσα στο χρήστη και τη συσκευή του. Από τη μια, οι κατασκευαστές θα χρειαστεί να δώσουν τον καλύτερο εαυτό τους για να αποφύγουν όσο είναι δυνατό αστοχίες και από την άλλη οι χρήστες θα χρειαστεί να μετατοπιστούν από τις πεποιθήσεις τους, κάτι που γίνεται δυσκολότερο σε μεγάλες ηλικίες.

Αν κρίνουμε από το φαινόμενο των ουρών που συνεχίζουν να δημιουργούνται ακόμα έξω από τις ελληνικές τράπεζες τις ημερομηνίες καταβολής των συντάξεων, μπορούμε να υποθέσουμε τι θα συμβεί αν προτείνουμε σε έναν ασθενή να εμπιστευτεί ενδεχομένως και τη ζωή του σε μια συσκευή που χρησιμοποιεί ο εγγονός του για να κάνει chat και να παίζει παιχνίδια. Σε κάποιες περιπτώσεις, όπως για παράδειγμα οι ασθενείς με Alzheimer, η εφαρμογή της τεχνολογίας ίσως αποδειχτεί ευκολότερη, καθώς την απόφαση δε θα λάβει ο ίδιος ο ασθενής, αλλά κάποιος συγγενής που έχει αναλάβει την επιτήρησή του.

Τα συστήματα υγείας, πέρα από τα οφέλη της αποσυμφόρησης, θα έχουν τη δυνατότητα να αξιοποιήσουν τη ψηφιακή πληροφορία για τη δημιουργία ενός αναλυτικού αρχείου ελέγχου του ασθενή. Στην Ελλάδα, όπου πρακτικά δεν υφίσταται ιατρικός φάκελος πολίτη, κάποιες εφαρμογές  θα μπορούσαν να λειτουργήσουν ως κίνητρο για να καταχωρίσει ο χρήστης πληροφορίες που αφορούν το ιστορικό της υγείας του, το οποίο στη συνέχεια θα συμπληρώνεται με νέα δεδομένα που θα συλλέγουν οι ίδιες ή άλλες εφαρμογές.

Μια άλλη κατηγορία εφαρμογών απευθύνεται σε όσους ασκούν το ιατρικό επάγγελμα. Προς αυτήν την κατεύθυνση κινούνται το τελευταίο διάστημα μεγάλες εταιρείες, όπως οι Google και IBM, εξελίσσοντας συστήματα τεχνητής νοημοσύνης που θα μπορούσαν να αξιοποιηθούν είτε στην “ήρεμη” φάση που ο γιατρός καθισμένος στο γραφείο του αναζητά την καλύτερη θεραπεία για τον ασθενή του ή σε μια κρίσιμη κατάσταση, όπου ο γιατρός πρέπει να πάρει άμεσα μια απόφαση.

Πριν από μερικές μέρες μια είδηση που πήρε αρκετή δημοσιότητα, αφορούσε μια δωρεά που έκανε ο Paul Allen στη μάχη που δίνεται στη Δυτική Αφρική απέναντι στον Ebola. Ο συνιδρυτής της Microsoft έστειλε στο “μέτωπο” 10.000 smart phonesκαι αυτό κάτι μας λέει.

του Γιάννη Μουρατίδη

Στο μέλλον, όπως το έχει δει ο William Gibson και το απεικονίζει στην τριλογία που ξεκινάει με το Νευρομάντη, το Internet δεν είναι όπως το βλέπουμε σήμερα. Είναι όπως αρχίζουμε να το βλέπουμε σήμερα.

Ο γνωστός συγγραφέας που συντέλεσε σημαντικά τη δεκαετία του 80′ στη δημιουργία της κυβερνοπάνκ κουλτούρας, φαντάζεται τον κυβερνοχώρο σαν ένα τρισδιάστατο σύμπαν, στο οποίο οι τράπεζες αξιόλογων πληροφοριών, είναι προστατευμένες πίσω από απροσπέλαστα τείχη. Οι κυβερνοναύτες συνδέονται στον κυβερνοχώρο μέσω του κεντρικού νευρικού τους συστήματος και ταξιδεύουν, όπως ένας αστροναύτης που έχει αφήσει το διαστημικό του όχημα και πλέει στο διάστημα. Κάποιες τράπεζες πληροφοριών είναι επικίνδυνο ακόμα και να τις πλησιάσεις, γιατί τα αμυντικά τους συστήματα γίνονται επιθετικά και σου καίνε τον εγκέφαλο. Οι hackers του μέλλοντος δεν ρισκάρουν μόνο να φυλακιστούν, αλλά και να χάσουν τη ζωή τους.

Αυτήν την περίοδο στις χώρες του ανεπτυγμένου κόσμου, γίνεται ένας δημόσιος διάλογος που αγγίζει ένα από τα πιο θεμελιώδη συστατικά του Internet, την άναρχη ελευθερία του.

Κάποιοι υποστηρίζουν ότι το Internet πρέπει να μείνει, όπως είναι. Ένα δίκτυο που δεν έχει ιδιοκτήτη και είναι αξιοποιήσιμο από όλους και όταν λέμε όλους εννοούμε αυτούς που έχουν πρόσβαση, δηλαδή λιγότερο από το μισό του παγκόσμιου πληθυσμού, αλλά αυτό είναι άλλο θέμα.

Ο πρόεδρος των ΗΠΑ υποστηρίζει την παραπάνω  θέση και πρόσφατα δήλωσε ότι το Internet δεν πρέπει να διαφέρει από το δίκτυο ηλεκτρισμού. Η άλλη πλευρά, η οποία εκπροσωπείται κυρίως από τους μεγάλους service providers, υποστηρίζει ότι θα πρέπει να υπάρξουν κάποιοι ρυθμιστικοί κανόνες, που κυρίως θα έχουν στόχο να χρεώνουν τους content providers ανάλογα με τη χρήση.

Αυτή η πλευρά υποστηρίζει ότι η Netflix για παράδειγμα, η οποία φορτώνει τοInternet όσο χιλιάδες άλλες εταιρείες μαζί, δεν θα πρέπει να πληρώνει το ίδιο για τη χρήση του.

Οπότε, οι service providers θα κάνουν μια συμφωνία με τη Netflix και θα μεταχειρίζονται καλύτερα το περιεχόμενο της, εφόσον φυσικά η Netflix δεχτεί να πληρώσει το αντίτιμο. Τι θα γίνει όμως αν ένας service provider δεν τα βρει με τη Netflix; Το πιο πιθανό να γίνει μια συμφωνία με έναν άλλο service provider του οποίου οι συνδρομητές θα έχουν αποκλειστικά πρόσβαση στις υπηρεσίες τηςNetflix. Όπως γίνεται δηλαδή με την δορυφορική ή την καλωδιακή τηλεόραση. Κατά πάσα πιθανότητα όλοι οι provider θα είναι υποχρεωμένοι να υποστηρίζουν εξίσου κάποιες υπηρεσίες, αλλά από εκεί και πέρα για τις υπόλοιπες το τοπίο θα θυμίζει Άγρια Δύση. Φυσικά, υπάρχει πάντα και το ενδεχόμενο μια υπηρεσία ή κάποιο περιεχόμενο να μην είναι αρεστά σε κανένα provider, οπότε δεν θα φτάσουν ποτέ στο συνδρομητή.

Πηγαίνοντας τη σκέψη ένα βήμα παραπέρα, θα αντιληφθούμε ότι οι service provider θα ζητήσουν από τους συνδρομητές ή από διαφημιζόμενους τα χρήματα που έχουν πληρώσει και δεν αποκλείεται να φτάσουμε σε μια κατάσταση που οι οικονομικά εύποροι θα μπορούν να έχουν πρόσβαση σε περισσότερη και ποιοτικότερη πληροφορία από τους οικονομικά αδύναμους. Κάτι που και τώρα συμβαίνει, αλλά όχι στην έκταση που είναι πιθανό να συμβεί, αν τελικά δεν ισχύσει η πρόταση της ουδετερότητας του δικτύου.

Από την άλλη, το ερώτημα είναι ποιος είναι διατεθειμένος να πληρώσει τα “σπασμένα” της Netflix ή του Amazon Prime για να μπορούν οι παγκόσμιες υποδομές να είναι λειτουργικές και επαρκείς για το σύνολο της πληροφορίας που διέρχεται από αυτές. Θεωρητικά, ένα μεγάλο ποσοστό της συντήρησης των υποδομών θα επιβαρύνει τα δημόσια ταμεία, ενώ πιθανό είναι να υπάρξουν και “μεγάλες χορηγίες”. Είναι ενδιαφέρον ότι στη διαμάχη μέχρι τώρα, εταιρείες, όπως οι Google, Facebook, Microsoft και Amazon, έχουν πολύ διακριτική παρουσία. Με τη βαρύτητά τους είναι περισσότερο πιθανό να στρεβλώσουν τις μελλοντικές εξελίξεις, παρά να χρειαστεί να προσαρμοστούν σε αυτές.

Μέσα από τη σκόνη της μάχης, η οποία στην ουσία έχει ξεκινήσει εδώ και αρκετά χρόνια, μια εικόνα είναι ξεκάθαρη. To Internet βγάζει τα χίπικα ρούχα του και ντύνεται με κοστούμι και γραβάτα ή με τζινάκι και tshirt.

του Γιάννη Μουρατίδη

Πριν από μερικούς μήνες, επιστήμονες του πανεπιστημίου της Virginia έκαναν ένα ιδιαίτερο πείραμα. Αρχικά, στο πείραμα συμμετείχαν σπουδαστές στους οποίους ζητήθηκε να μείνουν ήσυχοι για 15 λεπτά, ακούγοντας μόνο τις σκέψεις τους. Εναλλακτικά μπορούσαν να πατήσουν ένα κουμπί που τους προξενούσε μικρής έντασης ηλεκτροσόκ. Τα 2/3 των συμμετεχόντων πάτησαν το κουμπί. Ένα άτομο το πάτησε 190 φορές. Στη συνέχεια, οι ερευνητές έκαναν το πείραμα σε ένα ευρύτερο δείγμα ηλικίας 18 έως 77 ετών που προέρχονταν από μια λαϊκή αγορά και μια εκκλησία. Το αποτέλεσμα ήταν το ίδιο.

“Στην αρχή σκεφτήκαμε ότι δεν θα είναι δύσκολο όλοι αυτοί οι άνθρωποι να βρουν κάτι για να περάσουν ευχάριστα το χρόνο τους” αναφέρει ο Timothy Wilson,καθηγητής ψυχολογίας και υπεύθυνος της έρευνας. “Ωστόσο, τα αποτελέσματα αποδεικνύουν πως κάναμε λάθος. Οι άνθρωποι αισθάνονται την ανάγκη να κάνουν συνεχώς κάποια δραστηριότητα για να γεμίζουν το χρόνο τους.”

Οι περισσότεροι από εμάς βιώνουμε την αλήθεια αυτή καθημερινά. Ίσως κάποιοι θα πουν ότι υπάρχουν δεκάδες υποχρεώσεις που δεν μας αφήνουν σε ησυχία. Όμως, τις περισσότερες φορές ακόμα και όταν ολοκληρώσουμε τις υποχρεώσεις, προτιμάμε να κάνουμε κάτι από το να ησυχάζουμε.

Καταναλώνουμε πληροφορία με τον ίδιο τρόπο που έχουμε μάθει να καταναλώνουμε και οτιδήποτε άλλο. Γρήγορα και άπληστα. Βλέπουμε ειδοποιήσεις για νέα emails, posts, tweets, status updates, ενώ παράλληλα παρακολουθούμε ένα trailer στο youtube, βλέπουμε τηλεόραση, διαβάζουμε ένα βιβλίο ή πίνουμε καφέ με ένα φίλο. Τα tablets και τα smart phones γεμίζουν τον κενό χρόνο που αφήνει η τηλεόραση όταν βγαίνουμε από το σπίτι. Σε μια παρέα, συνήθως, κάποιος σπεύδει να γεμίσει τη σιωπή με πληροφορία. Άλλωστε, η πληροφορία είναι ο νέος πλούτος και όποιος την έχει θέλει να την επιδείξει για να δημιουργήσει ένα καλύτερο κοινωνικό status. Ο εγκέφαλος μας γίνεται ένα βαμπίρ πληροφορίας που η δίψα του καταλαγιάζει μόνο όταν πηγαίνουμε για ύπνο.

Κάθε δευτερόλεπτο δημιουργούνται τεράστιες ποσότητες νέας πληροφορίας. Τοinternet μεταφέρει την πληροφορία με την ταχύτητα του φωτός από κάθε γωνιά του πλανήτη και μας δίνει τη δυνατότητα να γνωρίζουμε τα πάντα. Όμως, ο ανθρώπινος εγκέφαλος δε δείχνει να είναι έτοιμος για κάτι τέτοιο. Οι υπολογιστέςτα καταφέρνουν πολύ καλύτερα και για αυτό τους αναθέτουμε να διαβάζουν τεράστιες ποσότητες πληροφοριών και στη συνέχεια να μας λένε τι κατάλαβαν. Σύμφωνα με τις προβλέψεις όσο περνά ο καιρός θα γίνονται ολοένα και καλύτεροι σε αυτήν την εργασία.

Και εμείς τότε τι θα κάνουμε; Ίσως καταφέρουμε αυτό που δεν μπορέσαμε να πετύχουμε με τη βιομηχανική επανάσταση ή στα πρώτα πενήντα χρόνια της πληροφορικής επανάστασης. Να ησυχάσουμε. Να αποκτήσουμε κενό χρόνο και θα τον αξιοποιήσουμε για να εστιάσουμε στο τίποτα. Στην εικόνα της θάλασσας που αλλάζει χρώματα, στα σχήματα που φτιάχνουν τα σύννεφα στον ουρανό και στα αστέρια που γεμίζουν με φως μια καλοκαιρινή νύχτα. Σε μια τέτοια στιγμή, όλοι μας έχουμε νιώσει τη δημιουργικότητα της ησυχίας που διαφέρει από την τυποποιημένη παραγωγικότητα.

Τα πρώτα χρόνια θα είναι δύσκολο. Οι συνήθειες του παρελθόντος θα θέλουν να γυρίσουν στο προσκήνιο. Το χέρι μας αυτόματα θα αναζητά το τηλεκοντρόλ ή στην πρώτη απορία θα ψάχνουμε το tablet για να κάνουμε ένα search στο Google.Όμως με το καιρό και με την άσκηση, οι συνήθειες θα υποχωρήσουν. Ο νους θα βρει ξανά το δρόμο του προς τη γειτονιά της φαντασίας. Το άδειο θα γεμίσει με νέες σκέψεις και ιδέες. Θα φιλοσοφήσουμε. Θα δράσουμε χωρίς να έχουμε ως μόνο κίνητρο το οικονομικό όφελος. Ίσως να δούμε περισσότερες οικουμενικές προσπάθειες για καθαρότερη ενέργεια, για ταξίδια σε άλλους πλανήτες και διεύρυνση των ορίων του πνεύματος.

Αν αυτό δεν είναι το μέλλον, τότε ποιο είναι; Το δωμάτιο που θα πατάμε οικειοθελώς το κουμπί του ηλεκτροσόκ; Γίνεται να είναι αυτό το μέλλον που θέλουμε να ζήσουμε;

του Γιάννη Μουρατίδη

Πριν από 25 περίπου χρόνια είχα εργαστεί για τον εξελληνισμό των Windows τηςMicrosoft.

Για όσους θυμούνται εκείνη την περίοδο ή και τα χρόνια πριν από αυτήν, τα ελληνικά Windows ήταν διαθέσιμα στην αγορά με μια καθυστέρηση σε σχέση με την αγγλική έκδοση. Ωστόσο, η γλώσσα μας ήταν σε πολύ καλύτερη μοίρα από τα σουαχίλι ή τα βάσκικα.

Καθημερινά χρησιμοποιώ το φορητό μου υπολογιστή για να γράψω άρθρα και βασίζομαι στον ορθογράφο της εφαρμογής επεξεργασίας κειμένου για να είμαι σύμφωνος με τους γραμματικούς κανόνες της γλώσσας. Παράλληλα όμως χρησιμοποιώ και ένα tablet για να γράφω κάποια κείμενα στο πόδι ή για να κρατώ σημειώσεις. Δυστυχώς, η κατασκευάστρια εταιρεία του tablet δε θεωρεί την ελληνική γλώσσα αρκετά σημαντική και έτσι ο ορθογράφος του υπολείπεται σημαντικά σε δυνατότητες αυτού που χρησιμοποιώ στο φορητό υπολογιστή.

Είχα προβληματιστεί με αυτό το θέμα, αλλά βρήκα τη λύση μεταφέροντας δύο υπολογιστές, ένα notebook για να γράφω κείμενα και ένα tablet για όλα τα υπόλοιπα. Πριν μερικές μέρες συνέβη κάτι που έφερε ξανά στην επιφάνεια τον προβληματισμό για το θέμα της γλώσσας. Οδηγώντας προς μια συνάντηση, ήθελα να επιβεβαιώσω ότι θυμόμουν σωστά τη διεύθυνση. Πληκτρολόγησα το όνομα της εταιρείας στο Google Search, χρησιμοποιώντας το smart phone που ήταν εκείνη τη στιγμή πιο άμεσα προσβάσιμο.

Τι καλά που θα ήταν να μπορούσα να μιλήσω στη συσκευή και να μου απαντήσει με τα αποτελέσματα της αναζήτησης, σκέφτηκα. Μα το κάνει ήδη αυτό η συσκευή σου μου έλεγε λίγο αργότερα ένας γνωστός, ενώ συζητούσαμε το θέμα, αλλά δεν μπορεί να σε καταλάβει όταν της μιλάς ελληνικά. Πράγματι, όλες οι φορητές συσκευές έχουν ενσωματωμένες εφαρμογές αναγνώρισης ομιλίας, οι οποίες όσο περνά ο καιρός εξελίσσονται σε ψηφιακούς βοηθούς, όπως το Siri της Apple, η τοGoogle Now. Όμως καμία από αυτές, τουλάχιστον μέχρι στιγμής δεν ακούει στα ελληνικά.

Οπότε, αν μια ελληνική εταιρεία θέλει να είναι εύκολα προσβάσιμη από κάποιον που κάνει φωνητική αναζήτηση μέσω υπολογιστή, θα ήταν λογικό να διαμορφώσει το site της με τέτοιο τρόπο ώστε να είναι αναγνωρίσιμο από τις μηχανές αναζήτησης σε κάποια πιο δημοφιλή γλώσσα, όπως τα αγγλικά. Αλλά και ένας ιδιώτης θα ήταν λογικό να σκεφτεί ότι θα ήταν πιο ορατός αν καταχώριζε την ταυτότητά του στο Facebook στα αγγλικά αντί σε ελληνικά. Οι πιθανότητες να τον βρει ένας φίλος του μέσω φωνητικής αναζήτησης θα ήταν περισσότερες.

Ας φανταστούμε τώρα μια εικόνα από το μέλλον, όπου το πληκτρολόγιο δεν είναι πλέον η βασική μέθοδος επικοινωνίας με τον υπολογιστή. Σε αυτή τη φαντασίωση, γεννιούνται κάποια ερωτήματα που είναι αρκετά ρεαλιστικά, όπως για παράδειγμα ποια εταιρεία θα αποφασίσει να επενδύσει χρήματα σε έρευνα και ανάπτυξη για να υποστηρίξει την ελληνική γλώσσα στις εφαρμογές φωνητικής αναγνώρισης των υπολογιστών. Αν μάλιστα οι χρήστες αυτής της γλώσσας δε νοιάζονται και ιδιαίτερα για τη συνέχισή της, ίσως επιχειρηματικά θα ήταν πιο συμφέρον να εκπαιδευτούν ώστε να επικοινωνούν με τους υπολογιστές σε μια παγκόσμια δημοφιλή γλώσσα.

Και αν ένα παιδάκι πέντε χρονών μιλάει στο tablet του αρκετές ώρες στα αγγλικά και σε λίγο μεγαλύτερη ηλικία κάνει chat στα αγγλικά, ποια γλώσσα τελικά θα επικρατήσει στο νου του; Αυτή που ακούει από τους γονείς ή την τηλεόραση ή η άλλη;

Δε λέμε ότι ένα τέτοιο σενάριο έχει πολλές πιθανότητες να συμβεί. Άλλωστε, υπάρχει ήδη μια ελληνική εταιρεία, η οποία έχει εφοδιάσει τις φορητές συσκευές που έχουν το δικό της brand name με τη δυνατότητα να αναγνωρίζουν φωνητικές εντολές στα ελληνικά, ενώ κάτι ανάλογο μπορεί να κάνει και μια εφαρμογή που έχει αναπτύξει μια από τις πιο γνωστές εταιρείες παγκοσμίως στον τομέα της αναγνώρισης ομιλίας από υπολογιστές. Όμως, καμία από τις δύο εφαρμογές δεν είναι ενσωματωμένη στο λειτουργικό που είναι προεγκατεστημένο στα δισεκατομμύρια υπολογιστών και φορητών συσκευών που διατίθενται στο εμπόριο, κάτι που συμβαίνει με γλώσσες, όπως τα αγγλικά ή τα ισπανικά.

του Γιάννη Μουρατίδη

Μια ρομποτική χειρουργική μηχανή που δοκιμάζεται στο πανεπιστήμιο Columbiaμπορεί να διεισδύσει στο ανθρώπινο σώμα από μια τομή μόλις 15 χιλιοστών. Πέρα από το αισθητικό αποτέλεσμα, μια μικρή τομή σημαίνει ταχύτερη ανάρρωση και μικρότερη πόρτα εισόδου για μικρόβια.

Μερικές πολιτείες νοτιότερα, η ομάδα του καθηγητή Miguel Nicolelis εξελίσσει ένα εξωσκελετό, ο οποίος κινείται με εντολές που δέχεται απευθείας από τον ανθρώπινο νου. Παρόμοιοι εξωσκελετοί επιτρέπουν ήδη σε τετραπληγικούς ασθενείς να σηκωθούν από το αναπηρικό καρότσι και να έχουν μια βασική αυτονομία κίνησης.

Πριν από μερικές δεκαετίες και τα δύο αυτά τεχνολογικά επιτεύγματα θα άνηκαν στη γειτονιά των θαυμάτων ή της επιστημονικής φαντασίας. Σήμερα, δύσκολα κάποιος μπορεί να αμφισβητήσει τα οφέλη τους. Το μόνο σύννεφο στη σκέψη μας είναι κατά πόσο τεχνολογίες, όπως οι παραπάνω, θα μπορέσουν να φτάσουν γρήγορα στο ευρύ κοινό και να κάνουν λιγότερο βασανιστική τη ζωή εκατομμυρίων ανθρώπων.

Όμως δε συμβαίνει το ίδιο με όλα τα τεχνολογικά επιτεύγματα και κυρίως με τον τρόπο που χρησιμοποιούνται. Αφορμή για αυτό το άρθρο στάθηκε μια ανακοίνωση της Facebook, την οποία λίγες μέρες μετά μιμήθηκε η Apple. Οι δύο εταιρείες αποφάσισαν να προσφέρουν ως εταιρική παροχή στις γυναίκες εργαζόμενες τους, τη δυνατότητα κατάψυξης των ωαρίων τους, ώστε να μπορούν να τα χρησιμοποιήσουν για κυοφορία σε μεγαλύτερες ηλικίες. Το σκεπτικό, πίσω από αυτήν την παροχή, η οποία κοστίζει στις εταιρείες περίπου 20.000 δολάρια, είναι ότι οι γυναίκες εργαζόμενες θα πρέπει να έχουν την επιλογή να ασχοληθούν με την καριέρα τους, χωρίς το άγχος ότι χάνουν το τρένο της μητρότητας. Πρακτικά, μια τεχνολογία, η οποία αξιοποιούνταν κυρίως όταν συνέτρεχαν λόγοι υγείας, γίνεται διαθέσιμη για μια γυναίκα που θέλει να βιώσει στο μέγιστο την καριέρα της ή δεν βρίσκει το κατάλληλο ταίρι και ο καιρός περνά.

Το “πείραμα” των μαμάδων ηλικίας 35 ετών και άνω έχει μικρό χρόνο ζωής, λιγότερο από 30 χρόνια και ίσως τα αποτελέσματά του δεν είναι ακόμα εύκολα ορατά. Σύμφωνα με έρευνες μια στις πέντε γυναίκες του ανεπτυγμένου κόσμου κάνει το πρώτο της παιδί σε ηλικία άνω των 35. Ο αριθμός αυτός είναι 4 φορές μεγαλύτερος σε σχέση με 30 χρόνια πριν. Γενικά, οι έρευνες που αναφέρονται στο συγκεκριμένο θέμα δεν δημιουργούν κλίμα ανησυχίας, όσον αφορά τη σωματική και ψυχική υγεία μαμάδων και τέκνων.

Το θέμα της “αξιοποίησης” της τεχνολογίας γίνεται πιο ανησυχητικό όταν η ανθρώπινη επέμβαση φτάνει σε ριζικά συστήματα. Το περασμένο έτος, η Googleδημιούργησε τη θυγατρική εταιρεία Calico με στόχο να ανακαλύψει “εργαλεία” που θα επιβραδύνουν τη διαδικασία της γήρανσης. Με 1,5 δισεκατομμύρια δολάρια για έρευνα και ανάπτυξη, η Google θα μπορούσε σύμφωνα με το Time να γίνει η εταιρεία που “Θα λύσει το πρόβλημα του θανάτου”.

Πριν μερικούς μήνες, οι γενετιστές απέκτησαν ένα νέο σύστημα επεξεργασίας γονιδίων που κάνει τις επεμβάσεις στο γενετικό κώδικα τόσο απλές όσο ένας κειμενογράφος την επεξεργασία κειμένου. Η είδηση εκτός από ενθουσιασμό, προκάλεσε και τη συσπείρωση μιας ομάδας γενετιστών, η οποία ζήτησε να δημιουργηθούν διαδικασίες αυτορύθμισης του “κλάδου”.

Η λίστα με τις πηγές ανησυχίας μπορεί να γίνει αρκετά μακροσκελής και με διαφορετική κατάταξη σε σχέση με το ποιος τη βλέπει. Με ένα ελληνικό σύστημα ταξινόμησης, Ο ΕΝΦΙΑ και η ανεργία θα ήταν σήμερα στην κορυφή της λίστας, ενώ η καταστροφή της ανθρωπότητας από ένα γενετικό λάθος, ενδεχομένως δεν θα υπήρχε καν.

Ωστόσο, δύσκολα κάποιος μπορεί να αγνοήσει ότι η τεχνολογία παρουσιάζεται σήμερα ως ο νέος από Μηχανής Θεός. Υπάρχει λόγος να είναι αυτό ανησυχητικό; Μάλλον όχι. Η ανθρωπότητα συνεχίζει να υπάρχει παρά το σκεπτικισμό που συνόδεψε πολλά από τα τεχνολογικά επιτεύγματα των τελευταίων 300 ετών. Ακόμα και τα χειρότερα, όπως οι πυρηνικές βόμβες, μετά το “πείραμα” της Χιροσίμα και του Ναγκασάκι, κοιμούνται σήμερα ήσυχες στα σιλό τους.

του Γιάννη Μουρατίδη

Τον περασμένο Μάιο, το διοικητικό συμβούλιο της Deep Knowledge Venture, μιας εταιρείας venture capital με έδρα στο Hong Kong, απέκτησε ένα νέο μέλος, τον κύριο VITAL. Όμως ο VITAL (Validating Investement Tool for Advancing Life Sciences) δεν ήταν άνθρωπος, αλλά ένας αλγόριθμος που έχει την ικανότητα να εξελίσσεται μαθαίνοντας και να προτείνει επενδύσεις που έχουν μεγάλες πιθανότητες επιτυχίας.

Μερικούς μήνες αργότερα, η IBM ανακοίνωσε ένα “κλώνο” του υπερυπολογιστήWatson, ο οποίος είναι ειδικά σχεδιασμένος για να αναλαμβάνει “θέσεις” ευθύνης σε διοικητικά συμβούλια και να βοηθάει στη λήψη σημαντικών αποφάσεων. Σύμφωνα με ένα άρθρο που δημοσιεύτηκε στο MIT Technology Review, ο κλώνος του Watson δεν είναι ένα σύστημα απομονωμένο σε ένα data center, αλλά ένας εικονικός συνεργάτης, ο οποίος γνωρίζει τα πάντα για την εταιρεία και με τη βοήθεια μικροφώνων που είναι τοποθετημένα στο χώρο συνάντησης του διοικητικού συμβουλίου μπορεί να ακούει και να συμμετέχει στις συζητήσεις.

Ιεραρχικά χαμηλότερα από τον VITAL και τον Boardroom Watson βρίσκεται ηAmelia, ένα δημιούργημα της IPSoft, το οποίο σύμφωνα με τους κατασκευαστές του μπορεί να σταθεί επάξια δίπλα στους agents ενός call centre. Η Amelia μπορεί να διαβάσει πολύπλοκα εγχειρίδια χρήσης μέσα σε λίγα δευτερόλεπτα και στη συνέχεια να απαντήσει σε ερωτήσεις, διατυπωμένες στην καθομιλουμένη. Όπως λέει η κατασκευάστρια εταιρεία, “η Amelia δεν ακούει απλά μια ερώτηση, αλλά καταλαβαίνει και επιπλέον μαθαίνει από τα λάθη της. Επίσης, αν κάποια στιγμή τα βρει σκούρα, έχει την επιλογή να επικοινωνήσει με τους ανθρώπους του call centre.

Ο Watson και η Amelia δεν θα θυμώσουν με τον συνεργάτη που προσπαθεί να τους σκάψει το λάκκο ή με τον πελάτη που γίνεται εριστικός εξαιτίας του προβλήματος που αντιμετωπίζει. Επίσης, μπορούν να εκπαιδευτούν σε απλές διαδικασίες πολύ γρηγορότερα από έναν άνθρωπο και τέλος μπορούν να αναπαραχθούν αμέτρητες φορές με την εντολή “Copy”.

Σύμφωνα με τους κατασκευαστές, οι τεχνητές νοημοσύνες και σε μερικά χρόνια τα έξυπνα ρομπότ θα έχουν τη δυνατότητα να αφαιρέσουν από τους εργαζόμενους τις βαρετές εργασίες και να τους δώσουν το χρόνο να κάνουν άλλες που είναι περισσότερο δημιουργικές.

Σύμφωνα με τον Ben Waber, CEO της Sociometric Solutions, “βαρετή” είναι και η εργασία επιλογής και αξιολόγησης ανθρώπινου δυναμικού. Σύμφωνα με την άποψη του, η ποσοτικοποίηση της απόδοσης ενός εργαζόμενου μπορεί να γίνει καλύτερα μέσω της ανάλυσης δεδομένων από έναν αλγόριθμο. Σε παλαιότερο άρθρο που είχε δημοσιευτεί στο Business Week, αν θυμάμαι καλά με τον τίτλο “Numbers”, γίνονταν αναφορά σε ένα project της ΙΒΜ, το οποίο είχε στόχο να αναθέσει σε τεχνητή νοημοσύνη τη δημιουργία ομάδων εργαζόμενων που θα ταίριαζαν καλύτερα στις απαιτήσεις διαφορετικών έργων. Στη διαδικασία δεν παρεμβάλλονταν κάποιος άνθρωπος και το κάθε μέλος λάμβανε ένα email, στο οποίο η μηχανή το προσκαλούσε στην ομάδα.

Τον περασμένο Σεπτέμβριο, η γνωστή εταιρεία μελετών McKinsey δημοσίευσε ένα άρθρο με τίτλο “Artificial Intelligence meets the C-Suite”. Για να γράψει το άρθρο, ο Rik Kirkland χρειάστηκε να κάνει αρκετές συνεντεύξεις σε μια εκ των οποίων μιλάει με τους Erik Brynjolfsson και Andrew McAfee που έχουν γράψει από κοινού το βιβλίο “The Second Machine Age: Work, Progress and Prosperity in a Time of Brilliant Technologies” (εκδόσεις W.W. Norton, Ιανουάριος 2014).

Σύμφωνα με τους συγγραφείς βρισκόμαστε στα αρχικά στάδια μιας εποχής που οι μηχανές έχουν την ισχύ να αντιληφθούν ποσότητες πληροφορίας που είναι αδύνατο να γίνουν αντιληπτές από τον ανθρώπινο εγκέφαλο.

Ο Pablo Picasso έκανε κάποια στιγμή μια ενδιαφέρουσα παρατήρηση, λέγοντας “Οι υπολογιστές είναι άχρηστοι, μπορούν μόνο να δίνουν απαντήσεις”. Στον κόσμο τουPicasso, οι απαντήσεις δεν έχουν καμία αξία. Δε συμβαίνει όμως το ίδιο με τον κόσμο των επιχειρήσεων. Την επόμενη φορά που θα ρωτήσετε το Google Searchκάτι, σκεφτείτε ότι ίσως κάνετε την ερώτηση στο μελλοντικό σας προϊστάμενο.

του Γιάννη Μουρατίδη

Τον περασμένο Νοέμβριο, ο Bill Gates δεν δίστασε να δηλώσει ότι τα σχέδια τηςFacebook, αλλά και άλλων εταιρειών τεχνολογίας, να επεκτείνουν το Internet σε αναπτυσσόμενες χώρες, μοιάζουν περισσότερο με κακό αστείο. Η άποψη του πρώην CEO της Microsoft και συνιδρυτή του Bill & Melinda Gates Foundation, το οποίο διαχειρίζεται σχεδόν 40 δισεκατομμύρια δολάρια, είναι ότι οι περιοχές που οι Facebook και Google θέλουν να προσφέρουν πρόσβαση στο Internet, έχουν πολύ σοβαρότερα ζητήματα να αντιμετωπίσουν, όπως θανατηφόρες ασθένειες και λειψυδρία.

Ο Mark Zuckerberg δεν άκουσε τις συμβουλές του γηραιότερου Gates και ηFacebook έχει ήδη δώσει στη δημοσιότητα πληροφορίες για δύο τουλάχιστονproject, τα οποία θα επεκτείνουν με drones ή δορυφόρους το Internet σε αυτές τις περιοχές. Ένα project με αερόστατα  έχει ξεκινήσει και η Google, η οποία μάλιστα παρουσίασε πρόσφατα και τα επιτυχημένα αποτελέσματα μιας πιλοτικής φάσης στην Αφρική.

Σύμφωνα με μια φρέσκια έρευνα της McKinsey, περισσότερο από το 60% του παγκόσμιου πληθυσμού παραμένει εκτός πρόσβασης. Αυτό δε σημαίνει μόνο παιδιά που δεν έχουν τη δυνατότητα να κάνουν chat και να ανεβάσουν selfies στοFacebook, αλλά και σχολεία, επιχειρήσεις και κυβερνητικές υποδομές. Τα καλά νέα είναι ότι την περασμένη δεκαετία, ο παγκόσμιος online πληθυσμός έφτασε τα 2,7 δισεκατομμύρια άτομα που σημαίνει ότι περίπου 1,8 δισεκατομμύρια άτομα απέκτησαν πρόσβαση στο Internet από το 2004 μέχρι σήμερα. Η πρόβλεψη τηςMcKinsey είναι ότι περίπου 500 έως 900 εκατομμύρια άτομα θα αποκτήσουν πρόσβαση στο Internet μέχρι το 2017. Όμως ακόμα και με το πιο αισιόδοξο σενάριο, περίπου 4,2 δισεκατομμύρια άτομα θα μείνουν εκτός δικτύου. Το πρόβλημα είναι ότι στην πλειοψηφία τους οι άνθρωποι αυτοί δε βρίσκονται εκτός δικτύου από επιλογή τους. Το 75% του offline πληθυσμού συγκεντρώνεται σε 20 χώρες και το 64% αυτών ζουν σε περιοχές που δύσκολα μια επιχείριση ή το κράτος θα αποφασίσει να επενδύσει για να τους προσφέρει τις υποδομές πρόσβασης ή για να είμαστε ακριβείς τις υποδομές πρόσβασης που έχουν οι αναπτυγμένες χώρες.

Η εξάπλωση του Internet στον αναπτυγμένο κόσμο βασίστηκε καταρχήν στο καλώδιο και την οπτική ίνα. Οι ασύρματες συνδέσεις έχουν μια κατακόρυφη ανάπτυξη την τελευταία δεκαετία, αλλά ακόμα και σήμερα αποτελούν ένα περιορισμένο ποσοστό σε σχέση με τη συνολική χωρητικότητα της ραχοκοκαλιάς του Internet. Σύμφωνα με τη McKinsey και άλλους τεχνικούς αναλυτές, η αναλογία στις αναπτυσσόμενες χώρες θα περιλαμβάνει κατά πάσα πιθανότητα ασύρματες συνδέσεις σε πολύ μεγαλύτερο ποσοστό από τις συνδέσεις μέσω καλωδίων ή οπτικών ινών. Ίσως πολλοί από τους χρήστες αυτών των χωρών δεν θα έχουν ποτέ επαφή με προσωπικό υπολογιστή γραφείου και ίσως κάποια από τα παιδιά των χωρών αυτών δεν αγγίξουν ποτέ πραγματικό πληκτρολόγιο.

Ωστόσο, το ερώτημα που μάλλον δικαιολογημένα θέτει ο Bill Gates, είναι αν ένας άνθρωπος που προσπαθεί στην κυριολεξία να εξασφαλίσει την επιβίωση του απέναντι σε εχθρούς, όπως η δίψα και η ελονοσία, μπορεί να έχει στη σκέψη του σαν προτεραιότητα την πρόσβαση στο Internet. Υποστηρίζει και εκείνος τη χρήση της τεχνολογίας, αλλά μέσα από την οπτική της βελτίωσης παραγόντων που σχετίζονται με την υγεία και τα βασικά χαρακτηριστικά μιας ποιοτικής ζωής. Το Ίδρυμα του ξοδεύει περίπου 4 δισεκατομμύρια δολάρια κάθε χρόνο προς αυτήν την κατεύθυνση και ένα από τα πρόσφατα επιτεύγματα που ανακοίνωσε είναι η μείωση κατά 50% του κόστους των εμβολίων που διανέμονται σε αναπτυσσόμενες χώρες.

Από τη θέση του παρατηρητή, αυτού που μπορούμε να δούμε είναι δύο μεγάλους πλούτους να “μάχονται” για το ποιος θα προσφέρει τα περισσότερα και καλύτερα σε ένα πληθυσμό ανθρώπων που δυστυχεί. Και αυτό κυρίως θετικό φαίνεται.

του Γιάννη Μουρατίδη

Κάποιες φορές, η μεταβολή τάσεων στις οποίες η τεχνολογία έχει άμεση επίδραση είναι τόσο γρήγορη που αν κάποιος βρίσκεται μακριά από το επίκεντρο των εξελίξεων, είναι πιθανό να μην καταλάβει ότι κάτι ανάμεσα σε δύο ανόδους μπορεί να έχει παρεμβληθεί μια πτώση.

Τον περασμένο Μάιο γράψαμε αυτό το κείμενο,  έχοντας μια εικόνα της onlineεκπαίδευσης στις Η.Π.Α., η οποία, όπως μάθαμε σήμερα, δεν είχε σχέση με την πραγματικότητα.

Το 2012, οι New York Times δημοσίευσαν ένα άρθρο για την δωρεάν onlineεκπαίδευση, το οποίο όριζε τη χρονιά εκείνη ως “the year of the MOOC”, όπου τοMOOC είναι η συντομογραφία του “massively open online courses”. Ένας από τους ανθρώπους που είχε πρωταγωνιστικό ρόλο σε αυτήν την προσπάθεια ήταν ο Anant Agarwal, καθηγητής της επιστήμης των υπολογιστών στο MIT και CEO της πλατφόρμας edX, η οποία προσφέρει online εκπαίδευση από κορυφαία πανεπιστήμια σε όλον τον κόσμο.

Ένα χρόνο αργότερα, η ιδέα άρχισε να ξεθωριάζει, αλλά πριν το μήνυμα διανύσει την απόσταση που μας χωρίζει από τις ΗΠΑ, η τάση του MOOC επανήλθε σε ανοδική τροχιά και σύμφωνα με τον Agarwal, από τις αρχές του 2014, οι εγγραφές στην πλατφόρμα edX έχουν διπλασιαστεί. Θετικά είναι και τα μηνύματα μιας φρέσκιας έρευνας, η οποία πραγματοποιήθηκε με τη συνεργασία των πανεπιστημίων MIT, Harvard και του κινέζικου Tsinghua και δείχνει ότι οι το επίπεδο των σπουδαστών που παρακολούθησαν μαθήματα φυσικής online, ήταν ίδιο με τους σπουδαστές που παρακολούθησαν τα μαθήματα σε αίθουσα.

Σύμφωνα με αναλυτές που είδαν από κοντά την όλη την εξέλιξη του MOOC, η ζημιά έγινε από ιδιωτικές εταιρείες, όπως η Coursera, οι οποίες φούσκωσαν τις δυνατότητες του MOOC, χωρίς όμως να έχουν αποτελέσματα επιτυχιών που να δικαιολογούν την έπαρση τους. Όταν η Udacity της οποίας ο CEO ήταν ένα από τους πρώτους υποστηρικτές του MOOC εγκατέλειψε την προσπάθεια, φάνηκε σαν κάποιος να έσβηνε τα φώτα. Όμως έρευνες, όπως η παραπάνω, δίνουν το δικαίωμα στον Agarwal να κάνει λόγο για τον ερχομό του MOOC 2.0

Ήδη η Γαλλία, η Κίνα, αλλά και η Σαουδική Αραβία έχουν αρχίσει να υιοθετούν την πλατφόρμα ανοιχτού λογισμικού του edX για να δημιουργήσουν τα δικά τους προγράμματα online εκπαίδευσης. Στη Σαουδική Αραβία για παράδειγμα, το υπουργείο εργασίας χρησιμοποιεί το edX για να εκπαιδεύσει γυναίκες, άτομα με αναπηρίες και άτομα που ζουν σε απομακρυσμένες περιοχές. “Είναι προφανές”, λέει ο Agarwal “ότι η online εκπαίδευση δεν είναι μόνο ένα αντίπαλο δέος των ακριβών μαθημάτων που προσφέρουν τα ιδιωτικά πανεπιστήμια, αλλά έχει πολύ περισσότερες εφαρμογές”.

Τα ιδιωτικά πανεπιστήμια φαίνεται να προσαρμόζονται σε αυτήν την τάση και αρκετά παρέχουν πλέον ένα πρόγραμμα σπουδών με κάποια μαθήματα διαθέσιμα και σε online μορφή. Το MIT που ανήκει σε αυτήν την κατηγορία, αξιοποιεί το χρόνο παρουσίας των σπουδαστών στο πανεπιστήμιο για να τους προσφέρει περισσότερο πρακτική εκπαίδευση, καθώς η θεωρία καλύπτεται κυρίως online.Ένα ενδιαφέρον συμπέρασμα που έχει προκύψει από την πρακτική εφαρμογή είναι ότι σε ένα video που διαρκεί 40 λεπτά, ο χρόνος που αφιερώνουν οι σπουδαστές είναι περίπου 2 λεπτά, ενώ video διάρκειας 6 λεπτών τα παρακολουθούν για όλη τη διάρκεια.

Ευρήματα, όπως αυτό, αλλά και άλλες παρατηρήσεις που θα προκύψουν μέσα από τη ψηφιακή εκπαίδευση, αναμένεται να επηρεάσουν και τον τομέα της παραδοσιακής εκπαίδευσης, ο οποίος πρακτικά δεν έχει κάνει κανένα άλμα τα προηγούμενα 200 χρόνια.

Για τη χώρα μας, όπου η οικονομική κρίση έχει ορθώσει αρκετά εμπόδια στο δρόμο της εκπαίδευσης, αλλά παράλληλα η ανάγκη επιπρόσθετης εκπαίδευσης είναι επιβεβλημένη για την καταπολέμηση της ανεργίας, τα MOOC θα ήταν βούτυρο στο ψωμί των σπουδαστών, αλλά και τους κράτους που αναζητά αποτελεσματικές και οικονομικές λύσεις. Από όσο γνωρίζουμε προσωρινά κάποια πανεπιστήμια, όπως το πανεπιστήμιο της Κρήτης, προσφέρουν μεμονωμένα μαθήματα, χωρίς αυτά να εντάσσονται σε ένα ευρύτερο πρόγραμμα σπουδών, ενώ όσον αφορά κρατικό προγραμματισμό, προσωρινά δεν υπάρχει κάτι ούτε στον πίνακα ανακοινώσεων.

του Γιάννη Μουρατίδη

Μέσα σε ένα Σαββατοκύριακο, η Apple πούλησε περισσότερα από 10 εκατομμύριαiPhone 6, πετυχαίνοντας νέο ρεκόρ στην ιστορία της. Ωστόσο, δε θα σταθούμε στην εξαιρετική επιτυχία του marketing της εταιρείας, το οποίο φυσικά υποστηρίζεται και από μια πολύ αξιόλογη συσκευή, όσο σε ένα δευτερεύον, αλλά εξίσου σημαντικό γεγονός.

Σε κάθε μια από αυτές τις συσκευές είναι ενσωματωμένοι αισθητήρες, οι οποίοι σε συνεργασία με τη νέα πλατφόρμα HealthKit της Apple, δημιουργούν ένα ξεχωριστό ψηφιακό οικοσύστημα για τις εφαρμογές υγείας και ευεξίας. Αυτό σημαίνει ότι 10 εκατομμύρια άνθρωποι που σύντομα θα είναι αρκετά εκατομμύρια περισσότεροι, θα έχουν πρόσβαση σε εργαλεία ποσοτικοποίησης των αθλητικών τους δραστηριοτήτων, αλλά και σε εργαλεία μέτρησης των δεικτών ευεξίας και υγείας τους.

Παρόμοιοι αισθητήρες αναμένεται να είναι ενσωματωμένοι στο επερχόμενοiWatch, ενώ ήδη εταιρείες, όπως οι LG, Samsung, Nike, Jawbone και Fitbit για να ονομάσουμε μόνο μερικές από τις δεκάδες, έχουν παρουσιάσει προϊόντα, τα οποία απευθύνονται στην ίδια αγορά. Παράλληλα, οι developers δημιουργούν εφαρμογές που στοχεύουν στην καλύτερη αξιοποίηση του hardware, αλλά κυρίως στην ευφυέστερη ανάλυση των δεδομένων που συλλέγουν οι αισθητήρες.

Ο Tim Ferriss είναι ένας body hacker. Το βιβλίο του “The 4-Hour Body”  είναι ένας οδηγός βελτίωσης του σώματος και των λειτουργιών του, ο οποίος βασίστηκε σε επιστημονικά δεδομένα, άλλα και πειράματα που έκανε ο συγγραφέας στον εαυτό του. Ενώ ο μέσος άνθρωπος θα κάνει μια εξέταση αίματος το χρόνο για να πάρει μια εικόνα των δεικτών υγείας, ο Tim Ferriss παρακολουθούσε κάποιους από τους δείκτες του σε πραγματικό χρόνο, με στόχο να ρυθμίζει τη διατροφή και την άσκησή, πετυχαίνοντας το βέλτιστο συνδυαστικό αποτέλεσμα.

Και ενώ η προληπτική ιατρική είναι σωτήρια, καθώς ακόμα και ένας φαινομενικά υγιής οργανισμός μπορεί να επιβαρύνεται με αργό ρυθμό και ένα πρόβλημα να γίνει φανερό όταν πλέον θα είναι δύσκολα αναστρέψιμο. Γιατί χρειάζεται να ξέρουμε με ακρίβεια των αριθμό των καρδιακών μας παλμών, των αναπνοών μας, των βημάτων που κάναμε, των ωρών που κοιμηθήκαμε και των θερμίδων που κάψαμε σε όλη τη διάρκεια του 24ωρου, 7 μέρες την εβδομάδα, 365 μέρες το χρόνο σαν να είμαστε κρίσιμοι servers σε ένα data center;

Η άποψή μου είναι ότι για όσους δεν κάνουν πρωταθλητισμό, είναι μάλλον άσκοπο να μετατρέπουν την καθημερινή τους ζωή σε αγώνα πρωταθλήματος. Επίσης, δεν θεωρώ ότι μπορεί μια συσκευή να καθορίζει την ευζωία μας, βασισμένη σε μέσους όρους ευζωίας πληθυσμών που ζουν σε διαφορετικά περιβάλλοντα, με διαφορετικές διατροφικές συνήθειες και διαφορετική φιλοσοφία ζωής.

Εκτός αυτού, ο πρωταθλητισμός θέλει αφοσίωση. Σύμφωνα με έρευνες, το 50% των αγοραστών σταματούν να χρησιμοποιούν τις παραπάνω συσκευές μόλις 6 μήνες μετά την πρώτη χρήση και ένα επιπλέον ποσοστό 30% έως 40% κάνει το ίδιο μετά τον πρώτο έτος. Αυτό σημαίνει ότι μόλις το 10% ή ίσως και λιγότερο των αγοραστών θα δημιουργήσει ένα νέο τρόπο ζωής με κίνητρο τη συσκευή που αγόρασε. Τα ευρήματα φαίνεται να συντονίζονται με μια έρευνα της Gallup, η οποία αποκαλύπτει ότι το 51% των κατοίκων στις ΗΠΑ δηλώνουν ότι θέλουν να χάσουν βάρος. Από αυτούς, το 25% κάνει μια προσπάθεια να το πετύχει και από το ποσοστό αυτό μόλις το 2% μετουσιώνει την προσπάθεια σε τρόπο ζωής. Φυσικά, αυτό δεν αποτρέπει τη βιομηχανία αδυνατίσματος να ξεπερνά σε έσοδα τα 60 δις δολάρια. Οπότε, κάτι ανάλογο είναι πολύ πιθανό να συμβεί και με τη βιομηχανία συσκευών αυτοβελτίωσης.

Ενδιαφέρον ωστόσο παρουσιάζει μια λεπτομερή ματιά στον πληθυσμό των ατόμων που αξιοποιούν στο μέγιστο, σχεδόν λατρεύουν θα μπορούσαμε να πούμε αυτές τις συσκευές. Ανάμεσα τους, υπάρχουν ήδη άτομα που προσδοκούν τη μελλοντική συγχώνευση ανθρώπου και μηχανής. Στόχος τους δεν είναι η διατήρηση ενός καλού επιπέδου υγείας και σωματικής ευεξίας, αλλά ψηλότερες κορυφές που αγγίζουν, σε σχέση με τους σημερινούς μέσους όρους, το επίπεδο του υπερανθρώπου. Τεχνολογίες όπως, φακοί επαφής με υπέρυθρη ή μακροσκοπική όραση, βιονικά μέλη που πολλαπλασιάζουν την ανθρώπινη δύναμη, έξυπνα φάρμακα και συσκευές που διεγείρουν τμήματα του ανθρώπινου εγκεφάλου είναι βούτυρο στο ψωμί των μελλοντικών υπερανθρώπων. Ίσως στο πιο μακρινό μέλλον, θα έχουν πρόσβαση σε τεχνητά όργανα που θα παράγονται από 3D εκτυπωτές, όπως ένα συκώτι η μια καρδιά, με καλύτερες “επιδόσεις” από τα αντίστοιχα φυσικά. Το πιο πιθανό είναι ότι οι τεχνολογίες αυτές δεν θα είναι προσβάσιμες σε όλους, κυρίως λόγω υψηλού κόστους. Η Google με τα Google Glass, τα οποία πωλούνται για 1500 δολάρια, ενώ το κόστος παραγωγής τους δεν ξεπερνά τα 200 δολάρια, έστειλε ένα σαφές μήνυμα σχετικά με τους περιορισμούς πρόσβασης στην τεχνολογία αιχμής.

Από τη θέση του παρατηρητή διαπιστώνουμε μια κρίσιμη αλλαγή. Η φυσική εξέλιξη που ήταν μέχρι τώρα η βασική οδός αυτοβελτίωσης των έμβιων οργανισμών, είναι πλέον για κάποιους μια αργή διαδικασία.

του Γιάννη Μουρατίδη

Στην ταινία Transcendence, η οποία προβλήθηκε φέτος στις κινηματογραφικές αίθουσες, ο πρωταγωνιστής, επιστήμονας με ειδίκευση στην τεχνητή νοημοσύνη, λίγο πριν πεθάνει μεταφέρει τη συνείδησή του σε μια τεχνητή νοημοσύνη, η οποία βασίζεται σε κβαντικούς επεξεργαστές.

Σύμφωνα, με τον John Martinis, ο οποίος σε email που του στείλαμε μας απάντησε ότι αν και γεννήθηκε στην Κροατία, θεωρεί πιθανό οι πρόγονοι του ήταν από την Ελλάδα, το σενάριο της ταινίας έχει ακόμα πολύ και δύσκολο δρόμο μέχρι να γίνει πραγματικότητα.

Ο John Martinis είναι ένας από τους κορυφαίους ειδικούς σε θέματα κβαντικών υπολογιστών. Έχει τη θέση του καθηγητή φυσικής στο πανεπιστήμιο Santa Barbaraστην Καλιφόρνια, αλλά πλέον θα χρειάζεται να μοιράζει το χρόνο του με τη νέα του αρμοδιότητα ως επικεφαλής μιας ομάδας, η οποία εντάσσεται στο Google Quantum AI Lab.

Η Google ξεκίνησε τη λειτουργία του συγκεκριμένου κέντρου έρευνας την περασμένη χρονιά, προκειμένου να εντάξει σε αυτό τις δοκιμές ενός κβαντικού υπολογιστή που είναι γνωστός με την ονομασία D-Wave. Ένας κβαντικός υπολογιστής, βασισμένος στις αρχές της κβαντομηχανικής, έχει τη δυνατότητα να βρίσκεται σε περισσότερες καταστάσεις από τις καταστάσεις 0 και 1 ενός τυπικού υπολογιστή. Για τους υποστηρικτές της τεχνολογίας, αυτό σημαίνει δραματική αύξηση της υπολογιστικής ισχύς, η οποία θα αξιοποιηθεί σε τομείς τεχνητής νοημοσύνης, όπως τα αυτόνομα αυτοκίνητα, τα ρομπότ και τα εξελιγμένα εργαλεία πρόβλεψης.

Ωστόσο, η επιστημονική κοινότητα έχει αμφισβητήσει έντονα αυτήν την προσπάθεια, όχι άδικα, καθώς οι δοκιμές μέχρι στιγμής δεν αποδεικνύουν ότι τοD-Wave είναι ταχύτερο από έναν τυπικό υπολογιστή. Ο Martinis ήταν ένας από τους επιστήμονες που αμφισβήτησε το D-Wave, αν και ήταν συνεργάτης του προγράμματος, αρκετό καιρό πριν προσληφθεί από την Google.

Σύμφωνα με ένα κείμενο, το οποίο συνυπογράφει στο περιοδικό Science, το D-Wave έχει κβαντική συμπεριφορά, αλλά δεν είναι σίγουρο ότι αυτή έχει το επιθυμητό αποτέλεσμα. Αυτός είναι και ο λόγος που η ομάδα του στη Google θα ξεκινήσει ένα project παράλληλα με το D-Wave, το οποίο θα εστιάσει κυρίως στην σταθεροποίηση των κβαντικών bit που είναι γνωστά ως qubits.

Τον περασμένο Απρίλιο, η ομάδα του Martinis έκανε μια δημοσίευση στο περιοδικόNature σχετικά με μια επιτυχημένη δοκιμή κβαντικού υπολογιστή με 5 qubits, ο οποίος μπορούσε να διατηρήσει την πληροφορία με τη βοήθεια υπεραγώγιμων υλικών και ενός συστήματος διόρθωσης των υπολογισμών. Στόχος της ομάδας είναι να διπλασιάζει τα qubits κάθε χρόνο.

H Google δεν είναι η μόνη που αναζητά λύσεις για να αυξήσει την επεξεργαστική ισχύ των υπολογιστών. Πριν από μερικούς μήνες, η IBM ανακοίνωσε ότι πρόκειται να επενδύσει 3 δισεκατομμύρια δολάρια σε επεξεργαστές που δεν θα βασίζονται σε σιλικόνη και σε κβαντικούς υπολογιστές.

Οι επενδύσεις στον τομέα του quantum computing δείχνουν την επιθυμία των εταιρειών τεχνολογίας να κάνουν ένα άλμα, παραβιάζοντας τη γραμμική εξέλιξη που προβλέπει ο νόμος του Moore. Το ενδιαφέρον είναι ότι παράλληλα εξελίσσονται δεκάδες ερευνητικά έργα που τροφοδοτούνται από πλούσιους οικονομικούς πόρους και όλα συγκλίνουν προς την ίδια κατεύθυνση. Τη μίμηση της λειτουργίας του ανθρώπινου εγκεφάλου. Αρκετοί φιλόσοφοι της επιστήμης κάνουν λόγο για τον ερχομό ενός Singularity Point. Σε πρόσφατες συνεντεύξεις τους, οElon Musk, ιδρυτής των Tesla και Space X και ο Stephen Hawking, ένας από τους κορυφαίους θεωρητικούς φυσικούς σήμερα, εκτιμούν ότι βρισκόμαστε κοντά σε ένα άλμα της τεχνητής νοημοσύνης, για το οποίο δεν είμαστε κατάλληλα προετοιμασμένοι.

Για τους ανθρώπους που βρίσκονται κοντά στην τεχνολογία και την επιστήμη, κάθε άλμα είναι συναρπαστικό. Η λαϊκή σοφία λέει “κάθε πράγμα στον καιρό του”. Το αποτέλεσμα μπορεί να “δικαιώσει” και τις δύο πλευρές.

του Γιάννη Μουρατίδη

Συχνά σε αυτή τη στήλη έχουμε αναφερθεί σε τεχνολογικές εξελίξεις που έχουν στόχο να δώσουν ανθρώπινα χαρακτηριστικά στις μηχανές. Σημαντικά βήματα προς αυτήν την κατεύθυνση έχουν γίνει ήδη στον τομέα των αισθήσεων. Εδώ και δεκαετίες, οι προσωπικοί υπολογιστές έχουν τη δυνατότητα να ακούν και να βλέπουν. Πιο πρόσφατα, απέκτησαν τη δυνατότητα να νιώθουν το άγγιγμα και την κίνηση, όπως συμβαίνει με τα smart phones και τα tablets. Τα τελευταία δύο με τρία χρόνια, συσκευές ευρείας κατανάλωσης μπορούν να αντιλαμβάνονται τη θερμοκρασία, την υγρασία και την ένταση ηλεκτρικών και μαγνητικών πεδίων. Και τέλος, μέσα στο 2014, η Google ξεκίνησε το Project Tango, με στόχο να δώσει στους υπολογιστές τη δυνατότητα να αντιλαμβάνονται τρισδιάστατα το χώρο που βρίσκονται.

Το γεγονός ότι τα τελευταία χρόνια παρατηρείται ένα άλμα στην εξέλιξη των μηχανικών αισθήσεων δεν έχει να κάνει με κάποια σύμπτωση. Πολλές από τις τεχνολογίες που αξιοποιούνται σήμερα ήταν διαθέσιμες αρκετά χρόνια πριν, αλλά δεν μπορούσαν να χωρέσουν σε έναν υπολογιστή παλάμης και επιπλέον η ψηφιακή πληροφορία που δημιουργούσαν ήταν πολύ περισσότερη από όση μπορούσε να αντέξει ένας επεξεργαστής μεγέθους μερικών εκατοστών. Ο επεξεργαστής που χρησιμοποιεί σήμερα ένα smart phone αξίας 100 ευρώ, είναι εκατομμύρια φορές ισχυρότερος από τον πρώτο υπολογιστή που μπήκε σε λειτουργία το 1946.

Πρόσφατα, η Intel ανακοίνωσε μια νέα σειρά από επεξεργαστές για φορητές συσκευές, οι οποίοι θα είναι συνεχώς σε ετοιμότητα να ακούσουν τη φωνή μας. Σύμφωνα με την εταιρεία, υπολογιστές που θα χρησιμοποιούν τη σειρά επεξεργαστών Core M θα είναι διαθέσιμοι πριν το τέλος της χρονιάς. Η μόνη συσκευή που μπορεί σήμερα να παρέχει αυτήν τη δυνατότητα είναι το Moto X smart phone, το οποίο όμως βασίζεται σε ένα εξειδικευμένο επεξεργαστή και άρα χρειάζεται “ειδική” συνεργασία με το λογισμικό της συσκευής.

Σύμφωνα με τεχνικούς αναλυτές, η εξέλιξη της ακοής των υπολογιστών είναι ένα εγχείρημα πολύ δυσκολότερο σε σχέση με την εξέλιξη της όρασης. Η Facebookδημοσίευσε πρόσφατα αναλυτικά στοιχεία για το σύστημα οπτικής αναγνώρισης που χρησιμοποιεί στις υπηρεσίες της, το οποίο σύμφωνα με την εταιρεία, παρέχει ακρίβεια πάνω από 90%.

Αντίστοιχα, μέχρι στιγμής, δεν υπάρχει σε λειτουργία κάποιο σύστημα, το οποίο να πετυχαίνει την ίδια ακρίβεια σε αναγνώριση ομιλίας. Ένα από τα βασικά προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι μηχανικοί λογισμικού είναι η ανθρώπινη Βαβέλ. Εξίσου σημαντικό είναι και το πρόβλημα των διαφορετικών εκφωνήσεων λέξεων της ίδιας γλώσσας. Η εκφώνηση μιας λέξης μπορεί να επηρεάζεται από τα πιο απλές παραμέτρους, όπως ο θόρυβος του περιβάλλοντος μέχρι τις πιο σύνθετες, όπως η τοπική διάλεκτος ή ακόμα και η ψυχολογική διάθεση.

Παρά το γεγονός ότι η προσπάθεια σε αυτόν τον τομέα έχει ξεκινήσει από τις αρχές της δεκαετίας του 80, τα βήματα που έχουν γίνει είναι πολύ λιγότερα σε σχέση με την ψηφιοποίηση άλλων αισθήσεων.

Αν κάποια στιγμή ο στόχος επιτευχθεί θα έχει ως αποτέλεσμα μια νέα γενιά υπολογιστών που θα καταργήσουν σχεδόν όλα τα εμπόδια που υπάρχουν ανάμεσα σε εμάς και τις μηχανές. Ακόμα όμως και όταν φτάσουμε σε αυτό το στάδιο, θα έχουμε κάνει το 80% της διαδρομής. Το υπόλοιπο 20% έχει να κάνει με την εξέλιξη της τεχνητής νοημοσύνης, αλλά και τη δική μας προσαρμοστικότητα σε μια “διαφορετική” επικοινωνία.

του Γιάννη Μουρατίδη

Στον πρώτο γήινο ωκεανό, τα χημικά στοιχεία έκαναν δισεκατομμύρια συνδυασμούς πριν δημιουργήσουν την πρώτη ζωή. Αυτή η διαδικασία δεν έχει σταματήσει μέχρι σήμερα. Η ζωή εξελίσσεται συνεχώς μέσα από τη γνώση αποτυχημένων πειραμάτων. Και ενώ είμαστε δημιουργήματα αυτής της εξέλιξης, συχνά φοβόμαστε πολύ να κάνουμε επιλογές, αν δεν είμαστε “απόλυτα” βέβαιοι ότι το αποτέλεσμά τους θα είναι επιτυχημένο.

Το 1986, η συμβουλευτική εταιρεία McKinsey προέβλεψε ότι ο αριθμός των κινητών τηλεφώνων στις ΗΠΑ το 2000 δεν θα ξεπερνούσε το 1 εκατομμύριο. Το 2000, στις ΗΠΑ, ήταν σε χρήση περισσότερα από 100 εκατομμύρια κινητά τηλέφωνα. Ακόμα πιο διαφωτιστική ήταν μια έρευνα που δημοσίευσε το πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια. Στην έρευνα συμμετείχαν 280 ειδήμονες, οι οποίοι έκαναν 28.000 προβλέψεις για το μέλλον. Οι ειδήμονες αποδείχτηκε ότι ήταν ελάχιστα πιο ακριβείς από το “τυχαίο” και λιγότερο ακριβείς από βασικούς αλγόριθμους.

Μάλλον αυτός είναι και ο λόγος που καθημερινά πανίσχυροι υπολογιστές σε όλον τον κόσμο προσπαθούν να προβλέψουν το μέλλον για να βοηθήσουν στη λήψη αποφάσεων με το μικρότερο δυνατό ρίσκο.

Οι νέοι ή όσοι αισθάνονται νέοι αντιδρούν σε αυτόν τον τρόπο σκέψης, ζητώντας την ευκαιρία να κάνουν λάθος και να μάθουν από αυτό. Ενδεχομένως, έχουν συνειδητοποιήσει ότι οι ασφαλείς λύσεις είναι δύσκολο να απαντήσουν στα μεγάλα ζητήματα του μέλλοντος. Σε ένα κόσμο που 6,3 δισεκατομμύρια άνθρωποι επιδιώκουν να φτάσουν στο επίπεδο ζωής που βρίσκονται σήμερα περίπου 700 εκατομμύρια άνθρωποι, θα πρέπει να γίνουν πολλά “θαύματα” για να πολλαπλασιαστούν οι διαθέσιμοι πόροι. Οι τομείς της υγείας και της εκπαίδευσης είναι αυτοί που προέχουν και ακολουθούν η επικοινωνία, η ψυχαγωγία και η κατανάλωση.

Ήδη το Google είναι σήμερα ένα πανίσχυρο εργαλείο μάθησης, τα Facebook καιTwitter πανίσχυρα εργαλεία επικοινωνίας, τα Tesla και το αυτόνομο όχημα τηςGoogle αλλάζουν την εικόνα της αυτοκινητοβιομηχανίας και η τεχνητή νοημοσύνη επηρεάζει ήδη τον τομέα της εργασίας. Όμως για το καθένα από αυτά τα “μεγάλα” πράγματα, προηγήθηκαν δεκάδες ή ίσως χιλιάδες αποτυχημένες προσπάθειες.

Οι “ρισκαδόροι” επενδυτές γνωρίζουν αυτήν την πραγματικότητα. Στις 100 επενδύσεις που θα κάνουν οι 10 θα είναι πετυχημένες και ίσως μια στις χίλιες φτάσει στο σκαλοπάτι του δισεκατομμυρίου δολαρίων. Επίσης γνωρίζουν ότι μόλις το 30% έως 40% της επιτυχίας ενός project εξαρτάται από τον επιχειρηματία. Ο ανταγωνισμός και το περιβάλλον διαμορφώνουν το υπόλοιπο.

Σε μια πρόσφατη συζήτηση ακούστηκε μια σκέψη, η οποία δίνει στο λάθος μια νέα διάσταση. Ένας entrepreneur που είχε συνεργαστεί με ένα developer για την υλοποίηση της ιδέας του δήλωσε με απογοήτευση, “Έπρεπε να έχουμε δει πιο σύντομα ότι η συνεργασία δεν προχωρά και να δοκιμάσουμε μια άλλη”.

Ίσως, αντί να αποφεύγουμε το λάθος, χρειάζεται να βρούμε τρόπους ώστε να το εντοπίζουμε πιο έγκαιρα. Παράλληλα, πρέπει να είμαστε ανοιχτοί στο ενδεχόμενο να εγκαταλείψουμε την προσπάθεια που κάνουμε, προκειμένου να δοκιμάσουμε κάτι καινούργιο.

Να μην ξεχνάμε ότι υπήρξαν άνθρωποι που πλήρωσαν με τη ζωή τους το ταξίδι προς το άγνωστο και την ανακάλυψη. Οπότε μερικές χιλιάδες χαμένα ευρώ έχουν μάλλον πολύ λιγότερη αξία.

του Γιάννη Μουρατίδη

Μια νεαρή γιαπωνέζα περπατά σε μια αποβάθρα, παράλληλα στέλνει φωτογραφίες και κάνει chatting. Κάποια στιγμή η αποβάθρα τελειώνει και η κοπέλα πέφτει στο νερό. Ευτυχώς, ο κόσμος που υπήρχε γύρω αντιλήφθηκε το περιστατικό, κάλεσε βοήθεια και το τέλος ήταν αίσιο.

Ενώ διαβάζετε αυτές τις πρώτες γραμμές του κειμένου, τι άλλα πράγματα κάνετε ή σκέφτεστε παράλληλα; Μήπως που και που ρίχνετε μια ματιά στο email ή στοtwitter;

Το Internet και οι υπολογιστές κάθε μορφής έχουν φέρει σε απόσταση αναπνοής τεράστιες ποσότητες πληροφορίας που η καθεμία διεκδικεί την προσοχή μας. Ένα πολύ μεγάλο ποσοστό από τα 7 δισεκατομμύρια κατοίκους του πλανήτη έχουν τα τελευταία 40 χρόνια πρόσβαση σε ποσότητες πληροφορίας, οι οποίες πριν από την έκρηξη του World Wide Web ήταν διαθέσιμες μόνο σε δημόσιες και ιδιωτικές βιβλιοθήκες. Επιπλέον, οι ίδιοι άνθρωποι έχουν τη δυνατότητα να επικοινωνούν με χιλιάδες άλλους με μηδενικό κόστος και με την ταχύτητα του φωτός.

Μόνο οι χρήστες του YouTube ανεβάζουν κάθε λεπτό περισσότερες από 100 ώρεςvideo. Τα video που συνήθως βλέπουμε είναι αυτά που έχουν ήδη ξεχωρίσει μέσα από αυτή τη μάζα, έχουν γίνει viral, όπως είναι ο όρος που έχει επικρατήσει. Η εταιρεία Upworthy κατάφερε το 2012 να δημιουργήσει ένα από τα πιο viral videoμε τον τίτλο “Bully Calls News Anchor Fat, News Anchor Destroys Him On Live TV”, το οποίο τότε είχε κοντά στα 11 εκατομμύρια views, σήμερα έχει ξεπεράσει τα 16 εκατομμύρια και περισσότερα από 800.000 likes στο Facebook. Σε μια παρουσίαση, την οποία η εταιρεία δημοσίευσε το Δεκέμβριο του 2012 περιγράφει ποιους μηχανισμούς χρησιμοποίησε για να τα καταφέρει. Ο τίτλος του video, το κείμενο της περίληψης, το κείμενο του post στο Facebook και στο Twitter είναι συνιστώσες που χρειάζεται να αξιολογηθούν ξεχωριστά και επιπλέον χρειάζεται πειραματισμός. Διαφορετικές εκδόσεις του περιεχομένου, οι οποίες θα κριθούν σε πραγματικό περιβάλλον από το κοινό. Σύμφωνα με τον Ryan Holiday, συγγραφέα και ειδικό σε θέματα marketing, η Yahoo δοκιμάζει περισσότερους από 45.000 συνδυασμούς από τίτλους και εικόνες κάθε πέντε λεπτά στην κεντρική της σελίδα.

Ποια είναι η σχέση αυτών με τη γιαπωνέζα που έπεσε στο νερό; Μα η προσοχή φυσικά. Αυτό που έκανε εκείνη την ώρα κατάφερε να της τραβήξει την προσοχή, τόσο ώστε να αγνοήσει το τέλος της αποβάθρας. “Και τώρα προσέξτε” ακούγαμε συχνά στο σχολείο, όταν ο δάσκαλος ή ο καθηγητής θεωρούσε ότι έχει να πει κάτι ιδιαίτερο. Στην ψηφιακή εποχή, έμποροι, διαφημιστές, συγγραφείς, καλλιτέχνες, αλλά και απλοί άνθρωποι θέλουν την προσοχή μας. Κάποιοι πληρώνουν εκατομμύρια δολάρια για να την αποκτήσουν, κάποιοι άλλοι βασίζονται σε μια καλή ιδέα και κάποιοι και στα δύο.

Είμαστε όλοι συμμέτοχοι στην “οικονομία της προσοχής”. Η αγοραστική μας δύναμη είναι αρχικά ο χρόνος μας. Δυστυχώς, ο ίδιος χρόνος που χρειάζεται να μοιραστούμε με όσα ζητούν επίσης την προσοχή μας έξω από το ψηφιακό κόσμο. Οπότε προσέξτε.

του Γιάννη Μουρατίδη

Πηγαίνοντας από Αθήνα προς Χαλκίδα, τα πρώτα διόδια είναι σχεδόν 3,5 ευρώ. Ο οδηγός πληρώνει αυτό το ποσό ανεξάρτητα με την έξοδο που θα βγει στη συνέχεια. Και ενώ η ίδια πρακτική ισχύει σε όλα τα ελληνικά διόδια, στην παγκόσμια αγορά πληθαίνουν τα παραδείγματα επιχειρήσεων που εφαρμόζουν μοντέλα δυναμικά μεταβαλλόμενης τιμής για προϊόντα και υπηρεσίες.

Η εφαρμογή της ιδέας σε ευρεία κλίμακα έχει ως σημείο εκκίνησης την δεκαετία του 80, όταν ο Robert Crandall, CEO της America Airlines εφάρμοσε την πολιτική της μείωσης στην τιμή του εισιτηρίου σε σχέση με το χρόνο αγοράς. Ωστόσο, το μοντέλο είναι πολύ αρχαιότερο και εφαρμόζονταν από πλανόδιους και σε λαϊκές, όταν οι έμποροι έβλεπαν ότι το προϊόν τους θα μείνει στο καλάθι ή στον πάγκο. Η ειδοποιός διαφορά ανάμεσα στον μικροπωλητή και την πολυεθνική, είναι ότι ο πρώτος με μια ματιά μπορεί να ξέρει το απόθεμα και την ποιότητα του εμπορεύματος, ενώ η δεύτερη χρειάζεται για αυτό το σκοπό “ηλεκτρονικούς εγκεφάλους”.

Κάπου στα τέλη του 1990, έγιναν κάποιες προσπάθειες σε παγκόσμιο επίπεδο και στη χώρα μας για τη δυναμική διαμόρφωση τιμής σε κάποια από τα είδη που είναι διαθέσιμα σε ένα σουπερμάρκετ. Ηλεκτρονικές ετικέτες στα ράφια των προϊόντων άλλαζαν την τιμή, ανάλογα με τις πληροφορίες που έστελναν τα ταμεία. Όχι τυχαία, η λύση εφαρμόστηκε κυρίως στα φρέσκα προϊόντα, όπως δηλαδή θα συνέβαινε και σε μια λαϊκή αγορά.

Το ενδιαφέρον στοιχείο είναι ότι για τη μεταβολή των τιμών δεν αποφασίζει κάποιος άνθρωπος, αλλά η συνεννόηση γίνεται μεταξύ υπολογιστών. Για ορισμένα είδη, η διαδικασία απαιτεί σχετικά απλό τρόπο “σκέψης”. Ωστόσο, υπάρχουν και περιπτώσεις που υπεισέρχονται αρκετοί διαφορετικοί παράγοντες, όπως για παράδειγμα στην τιμή του δωματίου σε ένα ξενοδοχείο. Αν και πάλι ο χρόνος και η διαθεσιμότητα έχουν τους βασικούς ρόλους,  θα μπορούσαν να υπάρχουν και άλλοι παράγοντες που να επηρεάζουν τη διαμόρφωση της τιμής, όπως για παράδειγμα η μεταβολή της βαθμολογίας σε sites αξιολόγησης ή ακόμα και ο καιρός στην περιοχή.

Στόχος σε κάθε περίπτωση των συστημάτων που λαμβάνουν τις αποφάσεις, είναι η μεγιστοποίηση του κέρδους για την επιχείρηση. Δεδομένου ότι το λογισμικό που οδηγεί τα συστήματα λήψης αποφάσεων έχει δημιουργηθεί από ανθρώπους, έχει τη λογική τους. Έτσι, όταν τον περασμένο Δεκέμβριο μια χιονοθύελλα χτύπησε τηΝέα Υόρκη, οι τιμές της υπηρεσίας Uber, η οποία ανταγωνίζεται τους ταξιτζήδες σε πολλές πλέον χώρες του κόσμου, σχεδόν διπλασιάστηκαν.

Οι πελάτες της υπηρεσίας που παρά αυτό και κάποια παρόμοια περιστατικά είναι πολύ οικονομικότερη από το ταξί, ξέσπασαν σε αρνητικά σχόλια. Ο αλγόριθμος τηςUber εξελίσσεται συνεχώς από την ίδρυση της και είναι σύμφωνα με τους μετόχους της, “το πολυτιμότερο περιουσιακό στοιχείο”. Ωστόσο, όπως φαίνεται χρειάζεται αρκετή δουλειά ακόμα, προκειμένου να γίνει περισσότερο “ανθρώπινος”.

“Η δυναμική διαμόρφωση τιμής θα διαμορφώσει το μέλλον της αγοράς” δήλωσε πρόσφατα, ο CEO της Amazon, η οποία συνεργάζεται με ιδιωτικές εταιρείες και πανεπιστημιακά ερευνητικά κέντρα για να βελτιώσει τα συστήματα ανάλυσης που χρησιμοποιεί στο ηλεκτρονικό της κατάστημα. Στη χώρα μας, η ΔΕΗ έχει ξεκινήσει την πιλοτική εγκατάσταση έξυπνων μετρητών, με στόχο μεταξύ άλλων τη δυναμική διαμόρφωση τιμής.

Άραγε η ευρύτερη χρήση αυτής της πολιτικής θα κάνει τη διαμόρφωση τιμών πιο δίκαιη; Όχι απαντούν ερευνητές και αναλυτές. Τα υπολογιστικά συστήματα θα συνεχίσουν να αποφασίζουν με γνώμονα το κέρδος και αυτό που θα αλλάξει είναι ότι οι αγοραστές θα εξοικειωθούν περισσότερο με την ιδέα ότι θα συμπεριφέρονται όπως οι δημιουργοί τους.

του Γιάννη Μουρατίδη

Το Matrix ήταν η πρώτη ταινία που δημιούργησε στο ευρύ κοινό την αίσθηση ενός πλήρως ψηφιακού κόσμου. Σε αυτόν ζούσε η συνείδηση ανθρώπων που είχαν φυλακιστεί από μηχανές.

H Paracosm είναι μια εταιρεία, η οποία μέσω ενός crowdsourced project σκοπεύει να ψηφιοποιήσει σε τρεις διαστάσεις τον κόσμο που ζούμε. Ο Amir Rubin, ένας εκ των ιδρυτών της Paracosm, είναι ένας από τους βασικούς συντελεστές του Project Tango της Google, η οποία από την πλευρά της θέλει να δημιουργήσει φορητές συσκευές που θα αντιλαμβάνονται τις τρεις διαστάσεις του χώρου που βρίσκονται.

Αν φανταστούμε ένα μέλλον που δισεκατομμύρια άνθρωποι χρησιμοποιούν μια συσκευή με αυτές τις δυνατότητες, αντιλαμβανόμαστε ότι η τρισδιάστατη ψηφιοποίηση του κόσμου γίνεται πολύ πιο εύκολη, σε σχέση με το κόστος και το χρόνο που απαιτεί μεμονωμένα η προσπάθεια της Paracosm με το δικό της σύστημα ή της Google με το Street View. Δωρεάν εργατικά χέρια θα βοηθήσουν τηGoogle, η οποία μάλλον θα έχει απορροφήσει την Paracosm, να δημιουργήσει την πληρέστερη τρισδιάστατη ψηφιακή απεικόνιση της Γης.

Εταιρείες που κατασκευάζουν αυτόνομες μηχανές θα μπορούσαν να είναι οι πρώτοι πελάτες της Google. Ένα από τα σημαντικότερα προβλήματα που αντιμετωπίζει σήμερα η ρομποτική βιομηχανία είναι η δυσκολία των διαφόρων κατασκευών να αντιληφθούν το χώρο γύρω τους. Ακόμα και για την απλή μετακίνηση ενός αντικειμένου από ένα τυχαίο σημείο Α σε ένα επίσης τυχαίο σημείο Β, χρειάζεται τεράστια επεξεργαστική ισχύ και ανάλογη κατανάλωση ενέργειας. Σύμφωνα με εκτιμήσεις ο “εγκέφαλος” ενός ρομπότ καταναλώνει μέχρι και 1000 φορές περισσότερη ενέργεια για να εκτελέσει τις πιο απλές ανθρώπινες εργασίες. Θα ήταν λοιπόν μεγάλη ανακούφιση για μια εταιρεία που κατασκευάζει αυτόνομα οχήματα, να έχει έτοιμη μια ψηφιακή απεικόνιση του χώρου που θα κινηθεί το όχημα, ώστε αυτό να χρησιμοποιεί το μεγαλύτερο μέρος του “εγκεφάλου” του για άλλες διαδικασίες, όπως για παράδειγμα να ελέγχει αν το χέρι που βλέπει να σηκώνεται ανήκει σε τροχονόμο που του λέει να σταματήσει ή σε πελάτη που περιμένει ταξί.

Πελάτης της Google θα μπορούσε να είναι και η Facebook, η οποία πρόσφατα εξαγόρασε την Oculus Rift, μια εταιρεία που σύμφωνα με τα δημοσιεύματα, διαθέτει ένα από τα καλύτερα συστήματα εικονικής πραγματικότητας που είναι σήμερα διαθέσιμα στην αγορά. Πρακτικά, ο συνδυασμός ενός συστήματος εικονικής πραγματικότητας, το οποίο θα ενεργοποιεί όλες τις ανθρώπινες αισθήσεις σε συνδυασμό με ένα παγκόσμιο τρισδιάστατο χάρτη, δίνει τη δυνατότητα στον καθένα να βρεθεί παντού, χωρίς να κουνηθεί από τον καναπέ του σπιτιού του.

Όμορφο ή τρομακτικό; Εξαρτάται από την οπτική του καθένα. Στο νου ανθρώπων που έχουν γεννηθεί τα προηγούμενα 40 με 50 χρόνια, ενδεχομένως να ακούγεται τρομακτικό. Ωστόσο, στο νου ενός νεαρού που δαπανά αρκετές ώρες μπροστά στον υπολογιστή για να είναι παρόν στα κοινωνικά δίκτυα ή να παίζει ένα παιχνίδι, ίσως να ακούγεται ως ένα ευχάριστο ταξίδι, το οποίο μάλιστα δεν θα μπορούσε να κάνει στον αναλογικό κόσμο, προκειμένου να συναντήσει ένα φίλο στην Κίνα ή στην Αυστραλία.

Το θέμα ωστόσο δεν είναι μόνο η εμπορική χρήση της ψηφιακής πληροφορίας. Η εταιρεία που θα την έχει στην κατοχή της, θα μπορεί θεωρητικά να γνωρίζει το γεωγραφικό στίγμα κάθε χρονική στιγμή για κάθε άνθρωπο που “κινείται” μέσα στο ψηφιακό κόσμο. Σε ένα βαθμό αυτό συμβαίνει ήδη, αλλά θα μπορεί να γίνει με ακόμα μεγαλύτερη ακρίβεια. Επίσης, κάτι που δε συμβαίνει ήδη, είναι ότι η εταιρεία θα έχει τη δυνατότητα να “επέμβει” στο ψηφιακό κόσμο και να τον αλλάξει. Ευτυχώς βέβαια, σε αντίθεση με το Matrix, θα έχουμε τη δυνατότητα απλά να αποσυνδεθούμε από τη συσκευή και να ξαναζήσουμε στον πραγματικό κόσμο.

του Γιάννη Μουρατίδη

Έχοντας πετύχει πωλήσεις 74,5 δισεκατομμυρίων δολαρίων το 2013, ηAmazon είναι η μεγαλύτερη online επιχείρηση λιανικής πώλησης με την Apple να ακολουθεί σε μεγάλη απόσταση. Για να λειτουργήσει, η εταιρεία απασχολεί περίπου 110.000 εργαζόμενους, ενώ η Walmart που είναι η μεγαλύτερη επιχείρηση λιανικής στον κόσμο με έσοδα σχεδόν 470 δισεκατομμύρια δολάρια, απασχολεί πάνω από 2 εκατομμύρια εργαζόμενους. Επομένως, κάθε εργαζόμενος της Amazon παράγει περίπου 680.000 δολάρια σε έσοδα έναντι 250.000 για τηWalmart.

Ωστόσο, σχεδόν μετά από 20 χρόνια παρουσίας στην αγορά, η Amazon δεν έχει καταφέρει να εντυπωσιάσει με τα κέρδη της. Τα συνολικά κέρδη της εταιρείας από την έναρξη της μέχρι σήμερα, είναι λιγότερα από τα κέρδη που κάνει ηExxonMobil σε μισό μήνα. Και ενώ μέχρι και την περασμένη χρονιά, οι επενδυτές παρέμεναν ανεκτικοί σε αυτήν την κατάσταση, το 2014 φαίνεται να έχουν χάσει την υπομονή τους, με αποτέλεσμα η μετοχή της εταιρείας να έχει χάσει περίπου το 20% της αξίας της.

Αν κάποιος αναζητήσει μια μοναδική αιτία για αυτήν την κατάσταση, μάλλον θα πρέπει να κοιτάξει το περιθώριο κέρδους της εταιρείας, το οποίο το τελευταίο οικονομικό τρίμηνο έπεσε κάτω από 1%. Προκειμένου, η Amazon να πετύχει αυτόν τον όγκο πωλήσεων, προσπαθεί να γίνει με διάφορους τρόπους ανταγωνιστική στην τιμή. Μεγάλες προσφορές και δωρεάν διανομή είναι μερικά από τα εργαλεία που χρησιμοποιεί, ενώ μόνο το 2013 ξόδεψε περίπου 6,5 δισεκατομμύρια σε R&Dγια να δημιουργήσει υπηρεσίες που θα κάνουν περισσότερο ευχαριστημένους τους πελάτες της. Το Amazon Fire Phone και η υπηρεσία drone delivery είναι μερικές από τις πιο ηχηρές πρόσφατες ανακοινώσεις της εταιρείας, η οποία ξοδεύει κάθε χρόνο 5,5 δισεκατομμύρια δολάρια για να παραδώσει τα προϊόντα που αγοράζουν οι πελάτες της.

Μέσα από αυτό το φίλτρο, οι πρόσφατες εξελίξεις που αφορούν τη διαμάχη τηςAmazon με τον εκδοτικό οίκο Hachette και την Walt Disney βρίσκουν την εξήγησή τους. Έχοντας πιέσει τα δικά της όρια, η εταιρεία πιέζει πλέον τους προμηθευτές της για να πετύχει χαμηλότερες τιμές για τους πελάτες της και ενδεχομένως μεγαλύτερα περιθώρια κέρδους για την ίδια. Περίπου 5 δισεκατομμύρια δολάρια από τα ετήσια έσοδα της Amazon προέρχονται από πωλήσεις βιβλίων και από αυτά περίπου το 30% είναι ψηφιακά βιβλία.

Σε μια επιστολή που δημοσίευσε πρόσφατα η εταιρεία αναφέρει ότι “Το ψηφιακό βιβλίο δεν έχει κόστος εκτύπωσης, μεταφοράς και αποθήκευσης και δεν μπορεί να μεταπωληθεί. Επομένως, οι εκδοτικοί οίκοι θα πρέπει να το πωλούν σε χαμηλότερη τιμή από αυτήν του έντυπου”. Η Amazon ζητά από τους πελάτες της να παραπονεθούν στους εκδοτικούς για να στηρίξουν την προσπάθεια της για χαμηλότερες τιμές, “ξεχνώντας” ωστόσο να πει ότι και για την ίδια το ηλεκτρονικό βιβλίο έχει ακριβώς τα ίδια οφέλη. Οι ανταγωνιστές της δεν έχουν μείνει άπραγοι και φροντίζουν να προσφέρουν με σημαντικές εκπτώσεις τα βιβλία που η εταιρεία “σαμποτάρει”. Η Walmart, της οποίας τα έσοδα από online πωλήσεις αυξήθηκαν την περασμένη χρονιά περισσότερο από τα έσοδα της Amazon, φαίνεται να είναι μέχρι στιγμής περισσότερο κερδισμένη από αυτήν τη διαμάχη.

Το 2014 θα είναι σύμφωνα με τους οικονομικούς αναλυτές μια κρίσιμη χρονιά για την Amazon, η οποία θα πρέπει να βρει τρόπους για να αυξήσει το περιθώριο κέρδους και παράλληλα να διατηρήσει το μερίδιο της στις υπηρεσίες cloud computing. Από τα 13 δισεκατομμύρια δολάρια που ήταν το σύνολο της αγοράς cloud computing την περασμένη χρονιά, παραπάνω από 4 δισεκατομμύρια δολάρια μπήκαν στο ταμείο της Amazon. Σύμφωνα όμως με πρόσφατη έρευνα της Synergy Research Group, ενώ η ανάπτυξη της Amazon σε αυτόν τον τομέα παρέμεινε σταθερή την περασμένη χρονιά, οι IBM και Microsoft πέτυχαν υψηλότερους ρυθμούς ανάπτυξης με 164% και 86% αντίστοιχα.

Μια μάχη που εξελίσσεται σε όλα τα μέτωπα είναι επίπονη και σίγουρα δημιουργεί απώλειες. Ωστόσο μια εταιρεία με το μέγεθος της Amazon είναι πιο πιθανό να βγει περισσότερο δυνατή από αυτήν την κατάσταση.

του Γιάννη Μουρατίδη

Η τεχνολογία έχει δημιουργήσει αντιπαραθέσεις ακόμα και σε τομείς που τα πλεονεκτήματά της είναι ξεκάθαρα. Οπότε, είναι φυσικό σε ένα χώρο χωρίς σαφή όρια και διαδικασίες, όπως η τέχνη, οι αντιπαραθέσεις να είναι εντονότερες και συχνά πιο δημιουργικές.

Πρακτικά, δεν υπάρχει καλλιτεχνικός τομέας που δεν έχει δεχτεί την επίδραση της ψηφιακής τεχνολογίας. Στα 76 του χρόνια, ο David Hockney, ένας βρετανός καλλιτέχνης που είναι γνωστός κυρίως για τις ελαιογραφίες του, επέλεξε το iPadως βασικό εργαλείο έκφρασης και ήδη αρκετές ψηφιακές δημιουργίες τουεκτίθενται σε γνωστά μουσεία. 

Ένας τομέας που συντελείται μια επανάσταση είναι αυτός του κινηματογράφου. Η κινηματογραφική βιομηχανία των ΗΠΑ είναι ένας από τους πιο ένθερμους χρήστες της ψηφιακής τεχνολογίας, η οποία αξιοποιείται στην παραγωγή με τη δημιουργία εντυπωσιακών οπτικών εφέ, την αντικατάσταση κομπάρσων και ηθοποιών και την δημιουργία πλήρως ψηφιακών ταινιών. Η χρήση της ψηφιακής τεχνολογίας έχει επιπλέον επιτρέψει τη δημιουργία μιας ψηφιακής αλυσίδας από την παραγωγή μέχρι το θεατή.

Στο αντίθετο άκρο βρίσκεται η ποίηση και η συγγραφή βιβλίων ή άρθρων. Αν και το συγκεκριμένο άρθρο γράφεται σε έναν υπολογιστή, δεν μπορούμε να θεωρήσουμε ότι η τεχνολογία έχει επηρεάσει ουσιαστικά το χαρακτήρα του. Και πάλι όμως σε μια ακραία σκέψη, θα μπορούσαμε να υποθέσουμε ότι το άρθρο θα ήταν διαφορετικό αν είχε γραφτεί σε χαρτί. Θα μπορούσε να είναι για παράδειγμα πιο προσεγμένο, επειδή η δυσκολία διόρθωσης θα ανάγκαζε το γράφοντα να προσέχει περισσότερο τη διατύπωση των σκέψεων του.

Ένα θέμα που απασχολεί αρκετούς ανθρώπους του πνεύματος είναι η επιβίωση του έργου τους από μια ψηφιακή καταστροφή. Και δεν φανταζόμαστε μόνο μια ηλιακή καταιγίδα που θα μπορούσε να καταστρέψει μεγάλο ποσοστό των ψηφιακών δεδομένων στον πλανήτη, αλλά κάτι πιο απλό, όπως η αστοχία ενός σκληρού δίσκου ή η ασυμβατότητα ενός ψηφιακού αρχείου με νεότερα συστήματα ανάγνωσης. Πρόσφατα, ένας γνωστός διαπίστωσε ότι δεν μπορούσε πλέον να αναπαράγει ερασιτεχνικά φιλμάκια που είχε αποθηκεύσει σε CD και τώρα είναι σε φάση αναζήτησης παλιού CD-ROM για να μπορέσει να τα αντιγράψει σε ένα USB stick. Ωστόσο, δεν αποκλείεται το ενδεχόμενο,τα CD του να έχουν καταστραφεί από υγρασία ή κάποια άλλη αιτία.

Το Βατικανό πρόκειται να ξοδέψει εκατομμύρια ευρώ για να ψηφιοποιήσει την πολύτιμη βιβλιοθήκη του, όμως πόσοι από τους καλλιτέχνες αποφασίζουν να επενδύσουν στη μετατροπή των ψηφιακών τους αρχείων σε αναλογικά. Τα τελευταία 15 χρόνια, οι φωτογραφίες μου έχουν μόνο ψηφιακή υπόσταση, γεγονός που με υποχρεώνει να συντηρώ τουλάχιστον δύο backup.

Πρόσφατα, επισκέφθηκα το ψηφιακό μουσείο του Γεώργιου Ιακωβίδη στη Μυτιλήνη. Ωραία προσπάθεια, αλλά κατά τη γνώμη μου αποτυχημένη όσον αφορά την προβολή του έργου του. Οι ψηφιακές αναπαραστάσεις των πινάκων του δεν είχαν καμία σχέση χρωματικά με τις ελαιογραφίες.

Οι παλαιότεροι που έχουν ασχοληθεί κυρίως με το Desktop Publishing θα θυμούνται το ακρωνύμιο WYSIWYG (What You See Is What You Get). Η αγωνία των δημιουργών ήταν η πιστή αναπαράσταση των χρωμάτων που είχαν επιλέξει στην οθόνη με αυτά που τελικά θα φαίνονταν στην εκτύπωση. Οπότε, ένα ερώτημα είναι αν η εικόνα ενός πίνακα του Θεοτοκόπουλου σε υπερυψηλή αναλυση δημιουργεί την ίδια εμπειρία με αυτήν που θα είχαμε αν βλέπαμε τον πίνακα. Η άποψη μου είναι ότι η εμπειρία δεν είναι ίδια, αλλά είναι πολύ καλύτερη από το να μην είχα δει καθόλου τον πίνακα. Η τεχνολογία δίνει τη δυνατότητα σε περισσότερους ανθρώπους να έρθουν πιο κοντά στην τέχνη και να γίνουν εκτός από θεατές και δημιουργοί. Επίσης, έχει συντελέσει σημαντικά στη δημιουργία συνεργατικών καλλιτεχνημάτων (collaborative art), μια νέα μέθοδο έκφρασης σχεδόν άγνωστη πριν από μια 20ετία.

Ο William Gibson στο βιβλίο του “Νευρομάντης”, προβλέπει ότι οι έχοντες πλούτο, θα ξοδεύουν μεγάλα ποσά για να απολαμβάνουν αναλογική τέχνη. Τα τελευταία χρόνια παρατηρούμε μια αναβίωση των φίλων του βινυλίου. Και μετά τις αποκαλύψεις του Snowden, σε κάποια γραφεία κυβερνητικών υπηρεσιώνεπιστρέφουν οι γραφομηχανές.

Οπότε είναι πιθανό να γινόμαστε μάρτυρες αλλαγών που θα οδηγήσουν σε μια νέα κατάσταση ισορροπίας.

του Γιάννη Μουρατίδη

Το Opportunity προσγειώθηκε στην επιφάνεια του Άρη στις 25 Ιανουαρίου του 2004 και ο στόχος της NASA ήταν να διανύσει περίπου 2 χιλιόμετρα. Για να πετύχει το σκοπό του, το όχημα ήταν εφοδιασμένο με ένα σύστημα αισθητήρων και λογισμικού τεχνητής ευφυίας, ώστε να κινείται αυτόνομα. Πριν από μερικές μέρες, η NASA ανακοίνωσε ότι το όχημα έχει καταφέρει να διανύσει περίπου 40 χιλιόμετρα, ξεπερνώντας το ρεκόρ που είχε το σοβιετικό Lunokhod 2, το οποίο διένυσε περίπου 39 χιλιόμετρα στην επιφάνεια της Σελήνης. Το επίτευγμα είναι εντυπωσιακό, ωστόσο, χρειάζεται να λάβουμε υπ’ όψιν ότι το Opportunity στη χειρότερη περίπτωση θα μπορούσε να πέσει σε μια αρειανή τρύπα ή να τρακάρει πάνω σε έναν αρειανό βράχο.

Και ενώ αυτά συμβαίνουν στον Άρη, εδώ στη Γη, η Google ανακοίνωσε ότι θα θέσει σε κυκλοφορία το πρώτο αυτόνομο όχημα, το οποίο είναι έτοιμο να διαχειριστεί τα συμβάντα σε δημόσιο οδικό δίκτυο. Παράλληλα, η βρετανική κυβέρνηση ανακοίνωσε ότι από τον Ιανουάριο του 2015, θα επιτρέψει δοκιμές αυτόνομων οχημάτων στο οδικό της δίκτυο, διευκρινίζοντας ότι τα οχήματα θα πρέπει ανά πάσα στιγμή να δίνουν στον οδηγό άμεση πρόσβαση σε χειροκίνητο έλεγχο.

Και ενώ η Google, με τη συνηθισμένη δόση αισιοδοξίας, βλέπει ήδη τους δρόμους της Καλιφόρνια γεμάτους με αυτόνομα οχήματα, η ακαδημαϊκή κοινότητα έχει μια στάση αρκετά πιο συγκρατημένη. Σύμφωνα με τον Alberto Broggi, ερευνητή στο πανεπιστήμιο της Πάρμα, η τεχνητή ευφυΐα των αυτόνομων οχημάτων είναι ακόμα δεκαετίες μακριά από την ανθρώπινη ευφυΐα, η οποία αξιολογεί χιλιάδες παράγοντες που δεν είναι μόνο κανόνες οδικής συμπεριφοράς ή αναγνώριση εμποδίων. Ο Broggi που έχει ηγηθεί σε αρκετές έρευνες της Ευρωπαϊκής Ένωσης για αυτόνομα οχήματα, αναφέρει ως παράδειγμα ότι το όχημα θα πρέπει να αναγνωρίζει αν το άτομο που κουνά τα χέρια του στη μέση του δρόμου είναι ένας αστυνομικός που προσπαθεί να ρυθμίσει την κυκλοφορία.

Η ανησυχία των ακαδημαϊκών μεγάλωσε σε σχέση με το project της Google, όταν τον Μάιο, η εταιρεία ανακοίνωσε μια σημαντική αλλαγή. Ενώ τα αρχικά πρωτότυπα οχήματά της είχαν τιμόνι και πετάλια, αυτά απουσιάζουν από το όχημα που τελικά θα βγει στην κυκλοφορία, οπότε πρακτικά ο οδηγός δεν μπορεί να αποκτήσει χειροκίνητο έλεγχο. Οπότε δεν υπάρχει κανένα περιθώριο σφάλματος. Το video που έδειξε η Google στη διάρκεια ενός πρόσφατου συνεδρίου,  στο οποίο συμμετείχαν ακαδημαϊκοί και εκπρόσωποι της αυτοκινητοβιομηχανίας δε φαίνεται να έπεισε τους παρευρισκόμενους.

Σύμφωνα με τα αποτελέσματα έρευνας, η οποία πραγματοποιήθηκε μεταξύ των 500 συμμετεχόντων στο συνέδριο, στην ερώτηση “πότε ένα ρομποτικό όχημα θα είναι αρκετά ασφαλές για να μεταφέρει το παιδί σας στο σχολείο” περισσότεροι από τους μισούς απάντησαν ότι αυτό θα συμβεί κοντά στο 2030, το 1/5 επέκτειναν το όριο στο 2040 και περίπου ένας στους δέκα απάντησε “Ποτέ”.

Ακόμα και οι αυτοκινητοβιομηχανίες, οι οποίες έχουν εμπορικό όφελος, δείχνουν αρκετά επιφυλακτικές. Η Nissan για παράδειγμα, η οποία την περασμένη χρονιά, είχε κάνει μια πρόβλεψη ότι θα έχει έτοιμο όχημα μέχρι το 2020, στη διάρκεια του συνεδρίου ανακοίνωσε ότι η πρόβλεψη αυτή ήταν αισιόδοξη. Τεχνικοί της εταιρείας δήλωσαν ότι το 2020, τα αυτοκίνητα θα έχουν τη δυνατότητα να εκτελέσουν αυτόνομα συγκεκριμένους ρόλους, όπως για παράδειγμα ένα παρκάρισμα ή οδήγηση ξεχωριστή λωρίδα ενός αυτοκινητόδρομου.

Οπότε όσοι οδηγοί ανυπομονούν να απολαύσουν τη διαδρομή σαν να ήταν επιβάτες, μάλλον θα χρειαστεί να περιμένουν αρκετά ακόμα.

του Γιάννη Μουρατίδη

Μια από τις περιπτώσεις που η πραγματική εικόνα διαφέρει από αυτήν που βιώνουμε είναι η χρήση της τεχνολογίας. Κοιτώντας γύρω μας βλέπουμε εκατοντάδες ανθρώπους καθημερινά να χρησιμοποιούν smart phones και φορητούς υπολογιστές για να επικοινωνήσουν ή να αποκτήσουν πρόσβαση σε πληροφορία. Ενώ όμως η ματιά μας πέφτει σε όσους χρησιμοποιούν την τεχνολογία, φαίνεται να αγνοεί όσους δεν τη χρησιμοποιούν. Μια έρευνα που πραγματοποιήθηκε το 2013 από την Ελληνική Στατιστική Αρχή αποκαλύπτει την πραγματική εικόνα. Σύμφωνα με την έρευνα, περίπου το 60% του πληθυσμού στην Ελλάδα κάνει χρήση του Internet. Όταν όμως η έρευνα εστιάζει σε ηλικίες άνω των 65 ετών, το ποσοστό πέφτει στο 10%.

Οι ηλικιωμένοι της Ελλάδας είναι μακριά από την τεχνολογία και σύμφωνα με διεθνείς έρευνες το φαινόμενο δεν είναι μόνο ελληνικό. Ωστόσο, η εικόνα σε άλλες χώρες, όπως οι ΗΠΑ και η Βόρεια Ευρώπη δεν εμφανίζει το ίδιο χάσμα. Στις ΗΠΑγια παράδειγμα σύμφωνα με έρευνα της Pew Research Center σχεδόν το 60% των ατόμων ηλικίας άνω των 65 ετών έχουν πρόσβαση στο Internet. Μια πιο προσεκτική ματιά στις έρευνες αποκαλύπτει ότι μεταξύ των ατόμων μεγάλης ηλικίας, υπάρχουν σημαντικές διαφορές όσον αφορά την αποδοχή της τεχνολογίας. Ένας από τους παράγοντες που καθορίζει το αποτέλεσμα είναι το εισόδημα, το οποίο συχνά συνδέεται με το μορφωτικό επίπεδο.

Εκτός του εισοδήματος άλλοι λόγοι που εμποδίζουν την αποδοχή της τεχνολογίας είναι οι φυσικές δυσκολίες που συνήθως οφείλονται σε περιορισμένη ικανότητα ανάγνωσης ή κάποια ασθένεια, ο σκεπτικισμός για τα οφέλη των νέων τεχνολογιών και οι δυσκολίες στην εκμάθηση. Μόλις το 18% των ηλικιωμένων που απάντησαν στην έρευνα της Pew Research Center δήλωσαν ότι κατάφεραν να εξοικειωθούν εύκολα με τη χρήση νέων τεχνολογιών.

Η χρήση τεχνολογίας από ηλικιωμένα άτομα, πέρα από το όφελος της απασχόλησης και της εγρήγορσης του νου, μπορεί να παίξει σημαντικό ρόλο στην αποφυγή του κοινωνικού αποκλεισμού. Η εικόνα της σημερινής οικογένειας είναι αρκετά διαφορετική από την εικόνα που υπήρχε πριν από λίγες δεκαετίες. Τα παιδιά προτιμούν να ζουν χωριστά από τους ηλικιωμένους γονείς τους, οι οποίοι συχνά αποκόπτονται από τις οικογενειακές εξελίξεις. Ειδικά για μια χώρα όπως η Ελλάδα, όπου οι υποδομές δεν διευκολύνουν τη μετακίνηση ηλικιωμένων ατόμων, η τεχνολογική οδός μπορεί να δημιουργήσει περισσότερες ευκαιρίες “συνάντησης”.

Σύμφωνα, με την έρευνα της Pew Research Center, μπορεί το πρώτο βήμα να γίνεται δύσκολα, αλλά από τη στιγμή που οι ηλικιωμένοι εξοικειωθούν με την τεχνολογία γίνονται ένθερμοι χρήστες της.

Επομένως το ερώτημα είναι ποιος μπορεί να δώσει την ώθηση για το πρώτο βήμα. Αν και οι επιχειρήσεις μπορούν να έχουν σημαντικό όφελος, δεδομένου ότι οι ηλικίες άνω των 65+ αποτελούν ένα συνεχώς αυξανόμενο ποσοστό του συνολικού πληθυσμού, δύσκολα θα είναι αυτές που θα βγάλουν το φίδι από την τρύπα. Το βάρος πέφτει λοιπόν στις κρατικές κοινωνικές υποδομές που μπορούν να αξιοποιήσουν αρχικά για αυτό το σκοπό δράσεις των Δήμων με πρώτο σημείο επαφής τα Κ.Α.Π.Η., όπου ήδη υλοποιούνται αρκετές δράσεις με στόχο την κοινωνικοποίηση των ηλικιωμένων.

Ίσως, η πρόταση να ακούγεται υπεραισιόδοξη σε μια χώρα που ξεπερνά αυτήν την περίοδο το 27% σε ανεργία με το ποσοστό να σκαρφαλώνει πάνω από το 50% στις νεαρές ηλικίες. Όμως, η φροντίδα των ανθρώπων που μας μεγάλωσαν είναι ένα ουσιαστικό δείγμα πολιτισμού.

του Γιάννη Μουρατίδη

Σύμφωνα με τους γενετιστές είμαστε ¨κείμενα” γραμμένα με τα γράμματα τουDNA. Μπορούμε να φανταστούμε το ανθρώπινο γονιδίωμα σαν ένα τεράστιο βιβλίο που αποτελείται από 23 κεφάλαια, όσα και τα ζεύγη των χρωμοσωμάτων, τα οποία περιέχουν προτάσεις φτιαγμένες από 3 δισεκατομμύρια ζεύγη νουκλεοτιδικών βάσεων. Αν και η πληροφορία φαίνεται τεράστια, στην πράξη δεν ξεπερνά το 1,5 GB. Ωστόσο, το σύνολο του ανθρώπινου οργανισμού που αποτελείται από 40 τρισεκατομμύρια κύτταρα αντιστοιχεί σε ψηφιακή πληροφορία 40 zetabytes, όσες δηλαδή θα είναι οι ψηφιακές πληροφορίες όλου του πλανήτη περίπου το 2020.

Αρκετά με τους αριθμούς. Οι ερευνητές κατάφεραν να “τυπώσουν” το βιβλίο του ανθρώπινου γονιδιώματος στα τέλη του 2000 και σχεδόν αμέσως άρχισαν να πειραματίζονται με αλλαγές λέξεων. Η τεχνολογία που είναι γνωστή ως “genome editing” επιτρέπει στους γενετιστές να διαμορφώσουν συγκεκριμένα γονίδια, περιλαμβάνοντας πλέον και λέξεις που δεν υπήρχαν στο αρχικό λεξιλόγιο. 

Στη συνέχεια με απλό σχετικά τρόπο, μπορούν να παράγουν έμβια όντα, τα κύτταρα των οποίων έχουν το πειραγμένο κείμενο. Σύμφωνα με τους γενετιστές, όλα αυτά γίνονται για καλό σκοπό, όπως η καταπολέμηση ασθενειών που βασανίζουν τους ανθρώπους, η βελτίωση της ανθεκτικότητας φυτών και ζώων και η ταχύτερη ανάπτυξή τους, ώστε να αντιμετωπιστεί το πρόβλημα της πείνας και η βελτίωση του ανθρώπινου είδους προς το επόμενο βήμα εξέλιξης. Το τελευταίο δεν το διαφημίζουν ιδιαίτερα, αλλά αρκετές έρευνες έχουν ήδη εστιάσει σε αυτόν τον τομέα.

Θεωρητικά θα έπρεπε να κοιμόμαστε ήσυχοι, αλλά για κάποιο λόγο 10 επιστήμονες του κλάδου μας τάραξαν αυτήν την ησυχία, δημοσιεύοντας μια επιστολή στο Science, στην οποία ζητούν μέσες άκρες κάποιος να φτιάξει ένα ρυθμιστικό πλαίσιο για τη δράση τους.

Η ανησυχία των 10 έχει να κάνει με το γεγονός ότι ολοένα και περισσότερα τροποποιημένα είδη, αφήνονται ελεύθερα στη φύση, αλλά και με το γεγονός ότι οι νέες μέθοδοι του genome editing επιτρέπουν πολυπλοκότερες αλλαγές με ευκολότερο τρόπο. Όλοι μας έχουμε γνώση για τα γενετικά τροποποιημένα τρόφιμα, ωστόσο, πρόσφατα οι επιστήμονες έκαναν κάποιες μετατροπές σε κουνούπια, τα οποία σκέφτονται να αφήσουν ελεύθερα για να καταπολεμήσουν την ελονοσία. Όπως ισχυρίζονται οι ίδιοι δεν πρόκειται για κάτι διαφορετικό από αυτό που συμβαίνει με τα φυτά, τα οποία τροποποιούνται για να είναι περισσότερο ανθεκτικά σε αρρώστιες. Ωστόσο, οι ανήσυχοι γενετιστές πιστεύουν ότι κάποια γονίδια μπορεί να ξεφύγουν από τον έλεγχο και να επηρεάσουν μεγάλους πληθυσμούς φυτών, ζώων και εντόμων. Όσο ταχύτερα αναπαράγεται ένας οργανισμός, τόσο μεγαλύτερες είναι οι πιθανότητες να “διαρρεύσουν” τα τροποποιημένα γονίδια του, τα οποία στη συνέχεια θα ακολουθήσουν τη δική τους εξελικτική πορεία. Αυτό το τελευταίο είναι που δημιουργεί και τις περισσότερες ανησυχίες, αν και στο κείμενο γίνεται και αναφορά για πειραγμένα γονίδια που πιθανώς θα έχουν σκοπό να καταστρέψουν τους οργανισμούς που θα τα ενσωματώνουν στο DNA τους.

Το κείμενο που δημοσιεύτηκε κλείνει ως εξής:

“For emerging technologies that affect the global commons, concepts and applications should be published in advance of construction, testing, and release. This lead time enables public discussion of environmental and security concerns, research into areas of uncertainty, and development and testing of safety features. It allows adaptation of regulations and conventions in light of emerging information on benefits, risks, and policy gaps. Most important, in the case of gene drives, lead time will allow for broadly inclusive and well informed public discussion to determine when and how gene driver should be used.”

του Γιάννη Μουρατίδη

Ας κάνουμε μια απλή σύγκριση. Επιλέγετε να διαβάσετε ένα άρθρο στο Internetπου ο τίτλος του σας τράβηξε την προσοχή. Ξεκινάτε, κάνετε scroll τις πρώτες γραμμές ή ίσως την πρώτη σελίδα παίρνετε μια γεύση και μετά αν δε σας φανεί ενδιαφέρον το εγκαταλείπετε. Πόσοι από εσάς είδατε τη διαφήμιση που βρίσκονταν πάνω από τον τίτλο του άρθρου ή στη στήλη δεξιά του;

Σε μια άλλη περίπτωση ακούτε μουσική στο ραδιόφωνο, η οποία κάποια στιγμή διακόπτεται από μια διαφήμιση και συνεχίζει μερικά δευτερόλεπτα αργότερα. Πόσοι ακούσατε τη διαφήμιση;

Σύμφωνα με μια έρευνα της Chartbeat, περίπου το 40% των ατόμων που έλκονται από τον τίτλο ενός άρθρου, είτε δε διαβάζουν καθόλου το περιεχόμενό του, είτε εγκαταλείπουν την ανάγνωση μετά το πρώτο scroll.

Το ζήτημα είναι αρκετά πιο ουσιαστικό και έχει να κάνει με βασικές αλλαγές στον τρόπο που προσλαμβάνουμε πληροφορία. Η ανάγνωση κειμένων, σύμφωνα με έρευνα που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Nature, δεν είναι πλέον η μέθοδος που μπορεί να καλύψει την υπερπληροφόρηση που δέχεται ο σύγχρονος άνθρωπος. Το αποτέλεσμα είναι ότι αντί να διαβάζουμε κάνουμε zapping στα κείμενα. Ο ήχος και το video είναι τα κανάλια πρόσληψης που μπορούν να συντονιστούν καλύτερα με την αύξηση του διαθέσιμου όγκου πληροφορίας.

Ας δούμε τώρα τι συμβαίνει με το video. Συνήθως η διαφήμιση είναι στην αρχή ενός video και ο χρήστης έχει τη δυνατότητα να την παρακάμψει μετά από μερικά δευτερόλεπτα. Εκτός αυτού το video απαιτεί την πλήρη προσοχή του χρήστη, γιατί περιλαμβάνει εικόνα. Οπότε δεν είναι δυνατό να έχει ανοιχτή κάποια άλλη εφαρμογή και παράλληλα να βλέπει video. Μπορεί όμως να κάνει άλλες εργασίες ακούγοντας μουσική.

Ωραία μέχρι εδώ. Ας κάνουμε τώρα ένα συνδυασμό. Τους περασμένους μήνες, ηFacebook ανακοίνωσε την υπηρεσία Facebook Audio ID, η Apple εξαγόρασε τηBeats και ακολούθησε η Google με τη Songza. Όπως φαίνεται για κάποιο λόγο, η μουσική μπήκε ξαφνικά στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος των γιγάντων της τεχνολογίας.

Καθεμία από τις παραπάνω εταιρείες αποζητά μια πιο στενή σχέση με τους πελάτες της μέσω της μουσικής. Και εκτός από τον προφανή λόγο που είναι η ψυχαγωγία, ο λιγότερο προφανής λόγος είναι μάλλον η διαφήμιση.

Η SoundWave είναι μια startup με έδρα το Δουβλίνο, η εφαρμογή της οποίας έχει πάρει έγκριση να είναι κομμάτι του Google Wear που ανακοίνωσε η Google στο συνέδριο της. Η εφαρμογή δημιουργεί αυτόματα playlists, οι οποίες είναι εμπνευσμένες από τα ακούσματα του χρήστη και στη συνέχεια μπορεί να μοιράσει τις λίστες σε ομάδες ή κοινότητες που συμμετέχει. Οι λίστες μπορούν να περιλαμβάνουν μουσικά διαλείμματα, τα οποία φυσικά μπορούν να γεμίσουν με διαφημιστικά μηνύματα, επίσης στοχευμένα στις προτιμήσεις των ακροατών. Σε λιγότερο από ένα έτος, ο Mark Cuban, δημιουργός της εφαρμογής, έχει δεχτεί ήδη αρκετές προτάσεις εξαγοράς.

Η διαφήμιση ψάχνει να βρει το δρόμο της στη ψηφιακή εποχή και ήδη διαφημιζόμενοι και πελάτες είναι αρκετά αναστατωμένοι σχετικά με την αποτελεσματικότητα των νέων μέσων. Ίσως σε κάποιους εξ αυτών, η μουσική ακούγεται σαν ένα πιο παραδοσιακό κανάλι.

του Γιάννη Μουρατίδη

Στις αναπτυγμένες χώρες το λιανεμπόριο μπορεί να αποτελεί μέχρι και το 14% της συνολικής οικονομίας και να απασχολεί μέχρι και το 20% των εργαζομένων. Όπως και σε κάθε άλλο τομέα της οικονομίας, η τεχνολογία έχει συνδεθεί με το λιανεμπόριο σχεδόν από τα τέλη του 19ου αιώνα με τη χρήση της πρώτης ταμειακής μηχανής. Ωστόσο, ενώ μέχρι και το 1980, η τεχνολογία επηρέαζε κυρίως τις διαδικασίες του λιανεμπορίου, το Internet άλλαξε τον τρόπο που γίνονται οι αγορές. Ο αγοραστής δεν είναι απαραίτητο πλέον να επισκεφθεί το κατάστημα και αυτή είναι μια αλλαγή που εξελίσσει ταχύτατα τη μορφή του λιανεμπορίου.

Μέχρι και τις αρχές του 21ου αιώνα, ο στόχος ενός λιανέμπορου ήταν σχετικά απλός. Χρησιμοποιώντας τη βιτρίνα και τη διαφήμιση προσπαθούσε να φέρει στο κατάστημα περισσότερους πελάτες σε σχέση με τον ανταγωνιστή του. Έχοντας αποφασίσει να αγοράσω ένα νέο smart phone, αρχικά έκανα αρκετό web surfingγια να διαβάσω κριτικές ειδικών και άλλων αγοραστών. Στη συνέχεια επισκέφθηκα ένα κατάστημα για να το δω σε φυσική μορφή. Μετά έκανα έρευνα μέσω μιας υπηρεσίας σύγκρισης τιμών και διαπίστωσα ότι μπορώ να το αγοράσω από ένα ψηφιακό κατάστημα σχεδόν 100 ευρώ φθηνότερα. Έκανα την παραγγελία πλήρωσα, επέλεξα πληρωμή με αντικαταβολή και μετά από μερικές μέρες είχα το προϊόν.

Ενδεχομένως δεν θα έκανα το ίδιο αν ήθελα να αγοράσω ένα ρούχο ή τρόφιμα. Ωστόσο, σύμφωνα με έρευνες, άτομα νεότερων ηλικιών έχουν ξεπεράσει τα εμπόδια που υπάρχουν στο δικό μου τρόπο σκέψης για την αγορά αυτών των ειδών.

Είναι ξεκάθαρο ότι το φυσικό κατάστημα απειλείται με συρρίκνωση. Στις ΗΠΑ, όπου η ανάπτυξη του ηλεκτρονικού εμπορίου αντιστοιχεί περίπου στο 15% των συνολικών αγορών λιανικής, τα shopping malls έχουν αρχίσει ήδη να υποφέρουν. Αν οι αναλυτές έχουν δίκιο σε 10 με 15 χρόνια, τα malls στις ΗΠΑ δεν θα είναι πλέον χώροι αγορών και θα επιβιώσουν ως χώροι συνάντησης και ψυχαγωγίας.

Τα καλά νέα για τους λιανέμπορους είναι ότι έχουν πλέον στα χέρια τους τα εργαλεία που χρειάζονται για να περάσουν στη ψηφιακή εποχή, σε τιμές που κάνουν τα περισσότερα από αυτά προσβάσιμα σε όλους.

Κάποιες τάσεις που αναμένεται να επηρεάσουν το λιανεμπόριο στο άμεσο μέλλον περιγράφονται από μια πρόσφατη έρευνα της ΜcKinsey. Καταρχήν, η συλλογή και ανάλυση δεδομένων ορίζει την εικόνα του πελάτη στο ψηφιακό κόσμο, όπως στο παρελθόν την όριζε η επικοινωνία πρόσωπο με πρόσωπο. Οι αισθητήρες που μέχρι το 2020 θα βρίσκονται σε περισσότερες από 50 δισεκατομμύρια συσκευές, διευρύνουν τη ματιά του λιανέμπορου σε χώρους που ήταν αδύνατο να φτάσει. Το οικιακό ψυγείο τον ενημερώνει πότε έχει τελειώσει ένα τρόφιμο και το smart phone αποκαλύπτει τη θέση του αγοραστή.

Την εικόνα συμπληρώνουν τα κοινωνικά δίκτυα, τα οποία στην πράξη αποκαλύπτουν το χαρακτήρα του πελάτη, αλλά και τη ψυχολογική του διάθεση σε μια συγκεκριμένη περίοδο ή ακόμα και στο διάστημα των τελευταίων δύο ωρών.

Ο συνδυασμός όλων αυτών των δεδομένων δεν είναι κάτι απλό, όπως αρκετοί προμηθευτές τεχνολογικών λύσεων προσπαθούν να παρουσιάσουν. Ωστόσο, δεν είναι και απαραίτητο ένας λιανέμπορος να φτάσει στην κορυφή από τη μια μέρα στην άλλη. Άλλωστε, η εξέλιξη του ηλεκτρονικού εμπορίου στην Ελλάδα μοιάζει ακόμα με την κίνηση ενός τραμ που κάποιος μπορεί με λίγο τρέξιμο να προλάβει.

του Γιάννη Μουρατίδη

Το 1995, ο Douglas Coupland εκδίδει μέσω του οίκου HarperCollins το μυθιστόρημα Microserfs. Ένα κομμάτι του μυθιστορήματος εξελίσσεται στα γραφεία της Microsoft, όπου οι εργαζόμενοι έχουν διαμορφώσει σαν να είναι το σπίτι τους, οπότε πρακτικά μένουν εκεί αφοσιωμένοι στα projects τους, χωρίς να έχουν επαφή με τον έξω κόσμο.

Τον Ιούνιο του 2003, η εταιρεία Linden Lab παρουσιάζει το Second Life, έναν εικονικό κόσμο, όπου οι φίλοι της τεχνολογίας μπορούν να δημιουργήσουν έναalter ego, να διαμορφώσουν το σπίτι τους, να ντυθούν όπως φαντάζονται και φυσικά να επικοινωνήσουν με τα alter ego άλλων ανθρώπων.

Σήμερα, εταιρείες, όπως η Facebook, η Google και η Apple, προσφέρουν στους εργαζόμενους τη δυνατότητα να διαμορφώσουν το χώρο εργασίας τους με εξατομικευμένες αισθητικές παρεμβάσεις. Η εικόνα του χώρου εργασίας, όπου στόχος είναι η μέγιστη δυνατή αξιοποίηση του κάθε τετραγωνικού μέτρου, για κάτι “χρήσιμο” και “παραγωγικό” δεν έχει καμία σχέση με τους χώρους των γραφείων της Google, στα οποία υπάρχουν τεράστια living room γεμάτα από αναπαυτικές μαξιλάρες και ψυχαγωγικά παιχνίδια, gourmet εστιατόρια, χώρους για χαλάρωση με μπανιέρες που έχουν απέναντί τους ενυδρεία, παιδικές χαρές για να απασχολούνται τα παιδιά των εργαζόμενων γονέων και διακόσμηση που θα ζήλευαν οι λάτρεις των σχετικών περιοδικών.

Πέρσι το Νοέμβριο, η Google ανακοίνωσε ότι θα επενδύσει 1,2 δις ευρώ, προκειμένου να αγοράσει το οικόπεδο και να χτίσει τα κεντρικά της γραφεία στο Λονδίνο, τα οποία όπως αναφέρει σε δήλωση του εκπρόσωπος της εταιρείας, “θα είναι σχεδιασμένα με τέτοιο τρόπο, ώστε να κάνουν την εργασία να μοιάζει με παιχνίδι”. Το κτίριο θα έχει συνολική επιφάνεια 93.000 τετραγωνικά μέτρα για να στεγάζει περίπου 4.500 εργαζόμενους, δηλαδή πάνω από 20 τετραγωνικά μέτρα ανά εργαζόμενο.

Η Apple προετοιμάζει τα δικά της κεντρικά γραφεία στο Cupertino της Καλιφόρνια, έχοντας αποκτήσει μια έκταση 260.000 τετραγωνικών μέτρων, όπου μεταξύ άλλων θα εγκατασταθεί και το κτίριο που έχει γίνει γνωστό ως “The Mothership”. Σε αυτό θα στεγαστούν περίπου 13.000 μηχανικοί και σχεδιαστές της εταιρείας. ΗApple πρόκειται να δαπανήσει 5 δισεκατομμύρια δολάρια, προκειμένου, όπως αναφέρει σε δήλωσή της “Να δημιουργήσει ένα περιβάλλον με αναρριχητικούς τοίχους, γήπεδα γκολφ και ότι άλλο χρειάζεται ένας εργαζόμενος για να είναι ευτυχισμένος”.

Αν ένας εργαζόμενος είναι τελικά τόσο ευτυχισμένος στο χώρο της εργασίας του γιατί να θέλει να φύγει από αυτόν; Μέσα σε μια κωμόπολη 4.500 ή 13.000 κατοίκων, μπορεί να βρει δωρεάν ή σε χαμηλές τιμές φαγητό και ψυχαγωγία, μπορεί να δημιουργήσει κοινωνικές και ερωτικές σχέσεις, μπορεί να πετυχαίνει σημαντικά πράγματα (projects) που θα τον κάνουν να νοιώθει όμορφα και μπορεί να κοιμηθεί και να ξυπνήσει ότι ώρα θέλει χωρίς να έχει το άγχος της μετακίνησης.

Κανείς πρακτικά δεν τον εμποδίζει να φύγει αλλά γιατί να το κάνει;

Ο πραγματικός χώρος εργασίας είναι εξίσου όμορφος, ίσως και πιο όμορφος από αυτόν που θα μπορούσε να δημιουργήσει στο Second Life. Μόνο που υπάρχει ένα μικρό πρόβλημα. Η εταιρεία που εργάζεται έχει στόχο το κέρδος και αν αυτό δεν είναι αρκετό, τότε μεταξύ άλλων θα χρειαστεί να απολύσει μερικές χιλιάδες “ευτυχισμένους” ανθρώπους, οι οποίοι θα πρέπει να ζήσουν στην πραγματική ζωή. Θα είναι άραγε έτοιμοι για αυτήν;

του Γιάννη Μουρατίδη