Mια ιδέα μπορεί να δημιουργήσει disruption, χωρίς απαραίτητα να τροφοδοτείται από μια μεγάλη δεξαμενή χρημάτων. O Kanav Kahol, ως ερευνητής του πανεπιστημίου της Arizona, ήθελε να βρει λύσεις που θα μειώσουν το κόστος των ιατρικών διαγνωστικών εξετάσεων. Απογοητευμένος επειδή δεν μπορούσε να εξασφαλίσει πόρους, γύρισε στην πατρίδα του, το Νέο Δελχί, όπου αποφάσισε να προσεγγίσει το στόχο του με ένα διαφορετικό τρόπο.

Ο Kahol είχε παρατηρήσει ότι οι ιατρικές συσκευές έχουν πολλές ομοιότητες και βασίζονται σε σχετικά φθηνά υλικά, κατά κύριο λόγο αισθητήρες. Όμως οι εταιρείες προκειμένου να δημιουργήσουν υπεραξία, κατασκευάζουν από τα απλά υλικά πολύπλοκα συστήματα, τα οποία χρειάζονται και ειδική εκπαίδευση για τη λειτουργία τους.

Η ιδέα του Kahol ήταν να χρησιμοποιήσει τα ίδια εξαρτήματα για την κατασκευή μιας απλούστερης και περισσότερο ανοιχτής συσκευής διαγνωστικών εξετάσεων. Η συσκευή που σε μορφή πρωτοτύπου, με αρχικό κόστος 11000 δολάρια, έκανε την πρώτη της εμφάνιση το 2011. Ονομάζεται Swasthya Slate που σημαίνει Health Tablet και βασίζεται σε ένα Android tablet και εξειδικευμένους αισθητήρες. Στην πρώτη έκδοση, η συσκευή μπορούσε να κάνει πλήρες εγκεφαλογράφημα, να μετρήσει θερμοκρασία, αρτηριακή πίεση, να κάνει βασικές αναλύσεις αίματος. Σήμερα, το Health Tablet μπορεί να πραγματοποιήσει 33 διαγνωστικές εξετάσεις και το κόστος του έχει μειωθεί στα 800 δολάρια

Τον περασμένο Μάρτιο, η κυβέρνηση της Ινδίας αποφάσισε να χρησιμοποιήσει4250 συσκευές για ένα πιλοτικό πρόγραμμα προληπτικής ιατρικής σε έξι επαρχίες της βόρειας Ινδίας. Προσωρινά, το Health Tablet δεν είναι εγκεκριμένο από τηνFDA, αλλά αυτό δεν είναι εμπόδιο για την εταιρεία του Kahol να απευθυνθεί σε συστήματα περίθαλψης εκτός των ΗΠΑ και ειδικά σε περιοχές, όπου η πρόσβαση σε ένα διαγνωστικό κέντρο δεν είναι εύκολη.

Ο Kahol φαίνεται πως πέτυχε να δημιουργήσει ένα disruption στην αγορά της υγείας, το οποίο επηρεάζει ταυτόχρονα δύο κατεστημένα. Το ένα είναι η ελλιπής παροχή υπηρεσιών υγείας σε μεγάλο ποσοστό του πληθυσμού και το άλλο είναι η κυριαρχία μεγάλων εταιρειών κατασκευής ιατρικών μηχανημάτων.

Μικρότερης ή μεγαλύτερης έντασης disruptions συμβαίνουν πλέον παγκοσμίως σε καθημερινή βάση. Το Uber αλλάζει το τοπίο στην αγορά των υπηρεσιών ταξί, τοAirbnb μεταβάλει την αγορά του τουρισμού και το Taxisnet αλλάζει τη σχέση πολιτών και επιχειρήσεων με τις εφορίες και τους λογιστές.

Θα μπορούσαμε να πούμε ότι το disruption είναι μια ακόμα μοδάτη λέξη, δεδομένου ότι ένα ταξίδι στην ιστορία θα μας αποκαλύψει “disruptions” που έχουν γίνει ακόμα και χιλιάδες χρόνια πριν. Ωστόσο, σήμερα υπάρχει μια σημαντική διαφορά. Τα disruptions γίνονται με τεράστια ταχύτητα και συχνά με πολύ μικρές επενδύσεις. Αυτό από τη μια είναι συναρπαστικό για όσους τα παρατηρούν χωρίς να επηρεάζονται από τις δονήσεις που δημιουργούν, αλλά για όσους βρίσκονται μέσα στη σεισμική ζώνη είναι μερικές φορές τρομακτικό.

Πριν από ένα έτος έγραψα ένα άρθρο για τη χρήση των ρομπότ σε επιχειρηματικές εφαρμογές και έκανα την υπόθεση ότι κάποιες εργασίες κινδυνεύουν, έχοντας όμως στο νου μου μια μελλοντική εικόνα πέντε ή και παραπάνω ετών. Πριν από μερικούς μήνες, εργαζόμενοι σε μεγάλη αλυσίδα γρήγορου φαγητού στις ΗΠΑ, έκαναν πορεία διαμαρτυρίας, επειδή η εταιρεία ανακοίνωσε ένα πιλοτικό πρόγραμμα χρήσης ρομπότ στο στάδιο προετοιμασίας και packaging των φαγητών.

Πρόσφατα. το Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης δημοσίευσε μια μελέτη σχετικά με τις δαπάνες σε Έρευνα και Ανάπτυξη στην Ελλάδα για το 2013. Το συνολικό ποσό είναι αστείο, ειδικά αν συγκριθεί με δαπάνες άλλων χωρών ή ακόμα και εταιρειών.H Dyson, για παράδειγμα που φτιάχνει κυρίως ηλεκτρικές σκούπες, έχει προϋπολογισμό R&D περίπου 2,5 δισεκατομμύρια δολάρια για την ερχόμενη τετραετία. Οι δαπάνες της Ελλάδας σε όλους τους τομείς για το 2013 ήταν περίπου 1,4 δισεκατομμύρια ευρώ.

Με την πρώτη ματιά, η εικόνα είναι δυσάρεστη. Ωστόσο, παραδείγματα, όπως αυτό του Kahol, αποδεικνύουν ότι μια ιδέα μπορεί να δημιουργήσει disruption,χωρίς απαραίτητα να τροφοδοτείται από μια μεγάλη δεξαμενή χρημάτων. Με την ανεργία των νέων να χτυπάει ποσοστά πάνω από 50%, αυτή η προοπτική δείχνει όμορφη, τουλάχιστον για όσους βλέπουν το ποτήρι μισογεμάτο.

του Γιάννη Μουρατίδη

Την περασμένη χρονιά, η Κίνα έκανε εξαγωγή προϊόντων αξίας 2,2 τρισεκατομμυρίων δολαρίων. Τα προϊόντα που αντιστοιχούν σε αυτήν την αξία είναι πολλαπλάσια από αυτά που φανταζόμαστε, γιατί η τιμή κατασκευής είναι συχνά αρκετά μικρότερη από την τιμή στο ράφι.

Ένα δεύτερο ενδιαφέρον στοιχείο είναι ότι η Κίνα, εδώ και μια δεκαετία, δεν κατασκευάζει μόνο πλαστικές κούκλες και ρούχα κακής ποιότητας. Ορισμένα από τα μεγαλύτερα brands στον κόσμο, όπως η Apple και η Nike εμπιστεύονται τα κινέζικα εργοστάσια για την παραγωγή τους. Πριν μερικές μέρες, η Foxconnανακοίνωσε ότι θα επενδύσει 2,5 δις δολάρια στην κατασκευή ενός νέου εργοστασίου που θα παράγει προϊόντα μόνο για την Apple.

Θεωρητικά, τα προϊόντα που παράγονται στην Κίνα, είναι προστατευμένα από πατέντες. Ωστόσο, στην πράξη δεν υπάρχουν στεγανά. Μπορεί κάποια χαρακτηριστικά μιας συσκευής να την κάνουν πολύ ξεχωριστή, αλλά συνήθως αυτό που την κάνει ξεχωριστή είναι το brand. Στο βαθμό που ο καταναλωτής είναι διατεθειμένος να το πληρώσει κανένα πρόβλημα. Όμως πόσοι καταναλωτές μπορούν να αγοράσουν στα 800 ευρώ ένα iPhone 6 που η παραγωγή του κοστίζει λιγότερο από 300 δολάρια; Και γιατί να το κάνουν; Όταν υπάρχουν πλέον διαθέσιμες συσκευές που παράγονται στα ίδια εργοστάσια με ίδια ή και καλύτερα χαρακτηριστικά στη μισή τιμή.

Κάπως έτσι το σκέφτηκε μάλλον και η Xiaomi, εκπρόσωπος της οποίας δήλωσε ότι σε μια δεκαετία από τώρα, η εταιρεία θα ξεπεράσει την Apple και τη Samsung σε παγκόσμιες πωλήσεις. Θα μπορούσαμε να πούμε ότι αυτά είναι κινέζικα λόγια του αέρα, αλλά η εταιρεία είναι ήδη πρώτη σε πωλήσεις smart phones στην Κίνα, βρίσκεται στην τρίτη θέση στη λίστα των κατασκευαστών, ξεπερνώντας τη Huaweiκαι την LG και πρόσφατα πρόσθεσε στο δυναμικό της τον Hugo Barra, πρώην υψηλόβαθμο στέλεχος της Google.

Σε αυτή την υπό διαμόρφωση κατάσταση έρχεται να κολλήσει και το Alibaba.Προσωρινά, πολλές κινέζικες εταιρείες δεν έχουν άμεση πρόσβαση σε αγορές εκτός Κίνας. Όμως το ηλεκτρονικό εμπόριο μπορεί να αλλάξει ριζικά αυτήν την εικόνα. Ήδη αρκετές μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις στις ΗΠΑ και την Ευρώπη, αξιοποιούν τα κανάλια του ηλεκτρονικού εμπορίου για να δίνουν απευθείας παραγγελίες σε Κινέζους κατασκευαστές.

Πριν από μερικές μέρες, ο Jack Ma, ιδρυτής και executive chairman της Alibaba,μίλησε στο Bloomberg για τις επεκτατικές βλέψεις της Alibaba Group Holding, η οποία βλέπει άμεσα τις αγορές των ΗΠΑ και της Ρωσίας. Πριν από ένα μήνα περίπου, η Alibaba ζήτησε και πήρε 25 δισεκατομμύρια δολάρια μέσω χρηματιστηρίου, γεγονός που την φέρνει πλέον στη λίστα αξιών πιο ψηλά από τηνAmazon και την Ebay. Η Alipay είναι μια από τις εταιρείες του ομίλου, η οποία με ένα μοντέλο παρόμοιο με της Paypal, θα αναλάβει τη διαδικασία των ψηφιακών πωλήσεων σε μικρές επιχειρήσεις σε όλον τον κόσμο. Σύμφωνα με εκπρόσωπο της εταιρείας, οι χρήστες θα ξεπερνούν τα 100 εκατομμύρια σε μια διετία.

Πέρα όμως από το B2B κομμάτι, η Alibaba είναι και μια τεράστια B2C πλατφόρμα. Την Ημέρα των Μοναχικών, μια γιορτή αντίστοιχη του Αγίου Βαλεντίνου στην Κίνα, η εταιρεία έκανε πωλήσεις 9 δισεκατομμυρίων δολαρίων σε λιγότερο από 24 ώρες.

Αν φανταστούμε τον κόσμο σαν ένα πίνακα ζωγραφικής, η εικόνα που βλέπουμε μοιάζει περισσότερο με ένα στρώμα που επικαλύπτει μερικά ή ολικά κάποια άλλα. Ένα στρώμα είναι αυτό των οικονομικών συναλλαγών που μοιάζει με ένα έργο μοντέρνας τέχνης στο οποίο οι εικόνες και τα χρώματα μπερδεύονται χωρίς σαφή όρια. Κάπου βρίσκεται το στρώμα της ενέργειας, χωρίς αυτήν τίποτα δεν κινείται. Πριν από μερικές δεκαετίες η εικόνα του ήταν αρκετά ξεκάθαρη, αλλά μετά ήρθαν οι εναλλακτικές πηγές και μπέρδεψαν τα πράγματα. Πάνω από αυτό βρίσκεται το στρώμα που απεικονίζει την εικόνα της παραγωγής και της κατανάλωσης. Σε αυτό τα όρια είναι πλέον αρκετά διακριτά και η Κίνα απεικονίζεται ως μια τεράστια μηχανή παραγωγής αγαθών και ο ανεπτυγμένος κόσμος σαν ένα τεράστιο στόμα.

του Γιάννη Μουρατίδη